Réttur - 01.01.1951, Blaðsíða 68
68
RÉTTUR
veturinn 1872—73 kynntist Eiríkur Magnúeson þýzkum
manni, Verkruzen að nafni. Hann var náttúrufræðingur og
dvaldi hér á landi sumarið 1872 við rannsóknir. Verkruzen
þessi var mjög reiður Dönum, eins og margir Þjóðverjar,
og hafði í hyggju að rita bók um ísland og Islandsmál. Að
ráði Eiríks ætlaði hann þar að bera upp tillögu þessa. Ei-
ríkur segir svo um þetta í bréfi til Jóns Sigurðssonar:
,,Hann (þ. e. Verkriizen) ætlaði að fara að mínum ráðum og
stinga upp á því að Bæjarakonungur — heldur en keisarinn,
sem ég hafði stungið uppá — verði fenginn til að skera úr
þrætu vorri við Dani pr. arbitrationem (með gerð). Það
þýðir reyndar ekki mikið, en það ér þó títuprjónsvirði að
ögra því, og setja síðan út ,,leader“ (leiðara) í Norðanfara
um tákn tímanna þar syðra, eða hvað sýnist þér? Þeir hafa
gott af því, Danir, að þeim sé hitað undir þind við og við.“
Bók Verkrúzen kom aldrei og úr þessari ráðagerð varð
ekkert. Annars var þessi hugmynd, að leggja málið eða
einstaka þætti þess í gerð hlutlausra aðila, engan veginn
ný. 1 bréfi frá 1870 segir síra Gunnar Gunnarsson prestur
(bróðir þeirra Tryggva og Eggerts), að hann hafi á fundi
að Skinnastöðum krafizt samþykkis af konungi „til að
leggja málið um stöðu Islands í ríkinu í gjörð óvilhallra
þjóða“. 1873 virðist þessi möguleiki enn vera ræddur. Þann-
ig segir síra Vigfús Guttormsson í Ási í bréfi frá því ári:
„Mundi og ei mega hugsast, að f járskiptin milli Dana og
íslendinga mættu koma undir gjörð óviðriðinna þjóða, ef
hinir fyrri vildu ei láta neitt viðunanlegt af hendi raikna ?“
Helzt var í þessu efni litið til Þjóðverja, jafnvel Bismarcks
sjálfs, sem nú var orðinn einn valdamesti maður Evrópu.
Til þessa bendir eftirfarandi bréfkafli eftir síra Davíð Guð-
mundsson á Hofi í HörgárdaP) til Jóns alþm. Sigurðsson-
ar á Gautlöndum: „Til annarra þjóða álít ég ekki til neins
að leita, nema ef væri til Svía og Norðmanna, og allt mas
* Þingmaður Skagfirðinga 1869—73.