Réttur - 01.01.1951, Blaðsíða 105

RÉTTUR
105
unum og S.Í.S., sem hafa notað ríkisstjórnina og fjárhagsráð í
senn sem verkfæri til að framkvæma einokunina á landsmönnum
og sem vettvang til að jafna ágreininginn þeirra á milli um skipt-
ingu bráðarinnar. Þróunin hefur orðið sú að færri og færri kaup-
menn og heildsalar nutu réttar til innflutnings og öll kaupfélög
voru svift rétti til beins innflutnings, þannig að nú er svo komið
að það er næstum orðið einkamál og samningsatriði milli Vilhjálms
Þór og Björns Ólafssonar og örfárra annarra útvaldra, hvernig
innflutningurinn til íslands skiptist. Og það þarf ekki nema að
íhuga sérréttindi Standard Oil eða Cocacola-félagsins um inn-
flutninginn, til þess að sjá hið nána samband íslenzku einokunar-
höfðingjanna og amerísku einokunarhringanna.
Útflutningsverzlunin hefur verið einokuð í höndum ríkisstjórn-
arinnar og rammast búið um hnútana hvað S.Í.F. snertir. Engum
efa er það bundið að vald Kveldúlfs h.f. er eitthvert sterkasta
valdið á því sviði. Þegar ýmsir fylgjendur Sjálfstæðisflokksins
heimtuðu frjálsari innflutningsverzlun í vetur, skákaði Framsókn
þessari árás á Cocacolabandalag V. Þór»og B. Ól. með því að heimta
þá útflutningsverzlunina frjálsa. Átti það að vera skák á kónginn,
Kveldúlf. Varð þá brátt samkomulag um að viðhalda einokuninni
á taorði, þó eitthvað yrði að láta undan í orði.
En verzlunareinokunin þótti ekki nógu rambyggilega komin
undan áhrifum íslenzku þjóðarinnar með því kerfi, sem nú er
lýst. Ameríska stjómin og banki sá, sem amerískt auðvald alveg
ræður, Alþjóðabankinn, heimtuðu að fá að ráða enn nákvæmar
fyrirkomulagi verzlunareinokunar á íslandi, þó þannig að það liti
út fyrir að vera frjálsara, en einokunin yrði meira framkvæmd í
gegnum Landsbankann og hann settur undir harðvítugri stjórn.
Eftir nýjár 1951 var svo komið að ríkisstjórnin lét Alþingi bíða
í tvo mánuði eftir að hafa áður látið allan hátaflotann bíða í einn
mánuð, meðan ríkisstjórn hins fullvalda lýðveldis var að biðja
ameríska bankastjóra um leyfi til innanlandsráðstafana og bíða
eftir svörum þeirra og skilyrðum. Og þegar útsendarar Ameríkana
loks komu með skilaboðin til ríkisstjórnarinnar, og hún lofaði þá
landsmönnum m. a. frjálsari verzlun, þá varð hún aftur, að spyrja