Sjómannablaðið Víkingur

Árgangur

Sjómannablaðið Víkingur - 01.05.1987, Blaðsíða 148

Sjómannablaðið Víkingur - 01.05.1987, Blaðsíða 148
Jónas Guömundsson rithöfundur Hafa íslenskir sjó- menn þarna gegnt hlutverki brautryöj- andans aö sumu leyti, og þeir hafa haftáhrifá þá mannúöarstefnu sem nú hefur veriö fylgt f aö skapa at- hvarf fyrir fólk aö afloknum starfsdegi, en viö hraöa breyt- ingu á þjóöháttum, gleymdist gamla fólkiö. 148 VÍKINGUR Sjómannadagurinn og Hrafnistuheimilin Farmanna- og fiskimannasamband íslands hefur aldrei veriö beinn aöili aö Sjómannadeginum né Hrafnistuheimilunum. Samt liggja þræöirnir svo þétt saman aö erfitt er aö greina þar á milli. Þaö voru sömu menn sem stóöu aö stofnun Sjómannadagsins og FFSÍ ínafni sömu félaga og á sama tíma. Enginn kunni aö segja þá sögu betur en Jónas Guömundsson rithöf- undur. Af þessum ástæöum endurprentum viö nú frásögn Jónasar af tilurö Sjómannadagsins og Hrafnistu, sem hann skrifaöi fyrir Víkinginn fyrir nokkrum árum og var þá birt. Ritstj. Sjómannadagurinn Þegar leitað er upphafsins að Hrafnistuheimilunum tveim, Hrafnistu i Reykjavik og Hrafnistu i Hafnarfirði, þá eru fyrirmyndir eigi auðfundnar, hvorki af heimilunum, né af sjálfum sjómannadeginum, þvi hann er islenskur dagur og eini almenni hátiðisdagurinn sem bæst hefur við á íslandi á öldinni að heita má. Dvalar- heimilin voru lika einstök, eins og sjómannadagurinn. Þetta kann að þykja mikil fullyrðing, hið fyrrnefnda, þvi auðvitað voru til vistheimili fyrir aldraða áður, eða elli- heimili, en Hrafnistuheimilin voru liður i nýjum tökum á öldrunarmálum á Islandi. Hafa islenskir sjómenn þarna gegnt hlutverki brautryðjandans að sumu leyti, og þeir hafa haft áhrif á þá mannúðarstefnu sem nú hefur verið fylgt i að skapa athvarf fyrir fólk að af- loknum starfsdegi, en við hraða breytingu á þjóháttum gleymdist gamla fólkið. Átti oft ekkert skjól, einkanlega i þétt- býli, þar sem fjölskyldan breyttist fyrst og verklagið, og siðan komu sveitaheimilin að fólki i sveitum stórfækkaöi en vélar komu í staðinn, og þá varð örðugra að sjá um aldrað fólk. Ekki er rúm til þess að rekja þessa þjóðfélagsþróun hér, en þar eð sjómannadagurinn og hugsjónir hans, Hrafnistu- heimilin, eru svo samofin, að eigi verða sundur skilin verður að segja frá upphafi sjó- mannadagsins, til þess aö sagan komisttil skila. Þótt til væru ýmsir merkis- dagar i sjómennsku viö Island, eins og kyndilmessan, en þá skyldu menn komnir að keip- um sinum á vetrarvertíð, og eins lokadagurinn 1. mai, var aldrei um eiginlega hátiðis- daga að ræða, þvi þjóðin átti ekki afmarkaða, eða skil- greinda, sjómannastétt. is- lenskir sjómenn voru bændur og vinnumenn þeirra. Og það var ekki fyrr en með þilskipun- um og myndun þéttbýlis, sem íslendingar eignuðust raun- verulega sjómannastétt. Þó voru islendingar auðvitað sjó- menn. Landnámsmenn voru sjó- menn og bændur i senn. Án þekkingará sjómennsku hefði landiö ekki verið byggt með þeim hætti, sem raunin varð á. Hafa fræöimenn bent á þetta, þar á meðal dr. Kristján Eld- járn, forseti íslands. T.d. i grein er hann ritaöi í Sjó- mannadagsblaðið árið 1977, en þar segir: „Sjómannastéttin er ekki gömul sem skýrt afmörkuð þjóðfélagsstétt. Það er ekki ýkja langt siðan allir sjómenn voru öðrum þræði sveita- menn, bændurog vinnumenn, og þeir sem muna aftur fyrir heimsstyrjöldina miklu bera sér glöggt í minni hvernig fólk i sjávarplássum stundaði sjó og rak jafnframt smábúskap og lét þetta tvennt fylla hvort annaö upp og hafði þannig til hnifs og skeiðar. Þetta voru síðustu leifarnar af ævagömlu fyrirkomulagi, þvi að enda þótt raunveruleg sjómannastétt sé ekki gömul þá er aftur á móti sjómennsk- an jafngömul þjóöinni sjálfri og miklu eldri þó, þvi forfeöur vorir í Noregi voru sjóbændur sem þekktu sjóinn í norður- höfum, þekktu bjargræði hans og um leið áhættuna sem taka varð til að ná þvi. Þá áhættu þorðu þeir að taka þótt þeim væri Ijóst hvaða fórnir gat þurft að færa, annars hefðu þeir aldrei komist hingað út til að byggja og nema þetta land. Og vissulega hafa þeir ekki verið marga daga hér i landinu áöur en þeir fóru að kanna fiskimiðin fyrir ströndum þess. Stundum segja menn þegar þeir hugsa til frumbýlingsára landnámsmanna, að óskiljan- legt sé hvernig þeir hafi get- aö lifaö fyrsta árið eða fyrstu árin, meðan bústofninn var aö
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196
Blaðsíða 197
Blaðsíða 198
Blaðsíða 199
Blaðsíða 200
Blaðsíða 201
Blaðsíða 202
Blaðsíða 203
Blaðsíða 204
Blaðsíða 205
Blaðsíða 206
Blaðsíða 207
Blaðsíða 208
Blaðsíða 209
Blaðsíða 210
Blaðsíða 211
Blaðsíða 212
Blaðsíða 213
Blaðsíða 214
Blaðsíða 215
Blaðsíða 216
Blaðsíða 217
Blaðsíða 218
Blaðsíða 219
Blaðsíða 220
Blaðsíða 221
Blaðsíða 222
Blaðsíða 223
Blaðsíða 224
Blaðsíða 225
Blaðsíða 226
Blaðsíða 227
Blaðsíða 228
Blaðsíða 229
Blaðsíða 230
Blaðsíða 231
Blaðsíða 232
Blaðsíða 233
Blaðsíða 234
Blaðsíða 235
Blaðsíða 236
Blaðsíða 237
Blaðsíða 238
Blaðsíða 239
Blaðsíða 240
Blaðsíða 241
Blaðsíða 242
Blaðsíða 243
Blaðsíða 244

x

Sjómannablaðið Víkingur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sjómannablaðið Víkingur
https://timarit.is/publication/335

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.