Náttúrufræðingurinn - 1968, Page 39

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
147
Hlaupurðin (að meðtalinni hlauphrönninni) hylur i samfelldri
breiðu alla neðanverða jökultunguna nema fjórar tiltölulega litlar
ílangar skákir með berum og því nær hreinum jökulís. Jaðrar hlaup-
urðarinnar við þessar skákir voru 14. maí brattar brúnir, víða nokkr-
ir metrar á hæð. Hinn 1. júlí höfðu þær hækkað sýnilega, eflaust
vegna Jress að bráðnað hafði oian af hinu óhulda ísyfirborði. Lítið
varð gengið um þessa beru ísbletti fyrir jökulsprungum. Margar
þeirra lágu greinilega áfram út í urðina, en þar var urðin svo hrun-
in niður í þær, að víða mátti klöngrast yfir. Að Jdví er séð verður á
brúnum hlaupurðarinnar og þverskurðum af henni í jökulsprung-
unum, er lnin víðast 2—5 m á þykkt. Ekki kann ég neina skýringu
á því, hvernig stendur á hinum hreinu skákum á jöklinum. Hljóp
aldrei nein urð ylir þær, eða sópaði hlaupið henni svo gersamlega
burt aftur, að ekki lá steinn eftir? Hvort tveggja virðist mér með
ólíkindum.
Við samanburð á ljósmyndum Landmælinganna teknum 1960 og
1967 kemur í ljós, að sporður Steinsholtsjökids náði um 40 m
skemmra fram í Steinsholtslón í síðara skiptið. Því miður var sú
ljósmynd ekki tekin fyrr en fullum 8 mánuðum eftir hlaupið, en á
þeim mánuðum gekk jökullinn nokkuð fram (skv. ljósmyndum
teknum á jörðu niðri). Það er því fullvíst, að i'yrst eftir hlaupið lá
jökulsporðurinn a. m. k. 50 m ofar en 1960. Ekki er sennilegt að
Steinsholtsjökull hafi hörfað sem þessu nemur af veðurfarsástæðum
á árabilinu 1960—1967. Hitt er líklegra, að hann hafi sótt nokkuð
fram. Svo gerði Falljökull, granni hans, lengdist h. u. b. 100 m. Enn
fremur sýna ljósmyndir og kort, að fremsti hluti Steinsholtsjökuls
hefur hækkað (þykknað) um h. u. b. 20 m á þessu sanra árabili. Að
jtessu athuguðu tel ég mega hafa fyrir satt, að nokkuð hafi brotnað
framan af Steinsholtsjökli í hlaupinu.
Steinsholtslón liggur enn sent fyrr fast að jökulsporðinum og hef-
ur j)ví í hlaupinu lengzt til suðausturs sem Jdví nam, er brotnaði
framan af jöklinum. Aftur á móti varð þá svo mikil uppfylling í
vesturhluta lónsins, að flatarmál þess minnkaði úr 22 ha í 17 ha,
en vatnsborðið hækkaði úr 245 m y. s. í 252 m y. s. (hvort tveggja
skv. ljósm. 1960 og sept. 1967). Dýpi hefur aldrei verið mælt í Steins-
holtslóni, en vel gæti það numið tugum metra, sbr. 41 m dýpi mælt
í Jökullóni við Falljökul.