Náttúrufræðingurinn - 1968, Blaðsíða 109

NÁTTÚRUFRÆÐIN GURINN
217
þeirra ummerkja, er ríkjandi austanvindar hafa markað á hana.
Hvergi Iief ég séð basalt svo vindsorfið sem þar. Sem dæmi um
vindsvörfunina má nefna, að hún er búin að eyða öllum jökulrispum
af hraunhellunni nema þar sem einhvert skjól liefur verið. Á
norðanverðri Lágeynni liggur víða sandsteinsklöpp ofan á hrauninu,
en hún er ntt víða að veðrast burt. Á einum stað, þar sem svo
stendur á, lief ég fundið greinilegar ísrákir á hrauninu. Það
bendir til þess, að þær hafi ekki verið farnar að mást, þegar
foksandsskaflarnir hlóðust upp á eynni að norðan, en þeir eru nú
orðnir að fastri klöpp. Þessar foksandsklappir setja mjög svip sinn
á umhverfið norðvestur af eynni, t. d. eru Hvolhausar úr sarna efni
og sömuleiðis móta þeir allt landslag í Dyrhólahverfi. Þessir geysi-
stóru sandskaflar virðast hafa ldaðizt upp í fádæma miklum sand-
stormum eftir ísaldarlokin, en efni þeirra er að mestu vikurborinn,
grófur sandur, blandaður smágerðri möl, en hún virðist fremur
vera ættuð tir framburði jökulfljóta en fjörusandi. Klappir þessar
eru ekki harðari en það, að víða vantar lítið á að hægt sé að pikka
þær upp með stunguskóflu, og á stöku bæjum i Dyrhólahverfi hafa
verið grafnir í þær hellar til heygeymslu og gripa.
Hér að framan hef ég í stórum dráttum dregið tipp jarðfræðilega
sköpunarsögu Dyrhólaeyjar og lýst bergmyndunum hennar. Að end-
ingu þetta: „Sjón er sögu ríkari,“ og livet ég því alla, sent ástæður
hafa, að skoða sjálfir þennan fagra og sérkennilega stað.
SUMMARY
On thc gcology of Dyrhólaey, South-Iceland
by Einar H. Einarsson,
SkammadaIshúll, Mýrdalur.
On (hc soutli coast of Iceland in the district Mýrdalur is the promontory Dyr-
hólaey (Portland), protruding 120 m like an island above the alluvial flats.
It is 120 m higlt, and measuring 2 km across in E-W- and 1,3 krn in N-S- direc-
tions (figs. 1 and 2).
Geologically the headland is huilt up of pillow lavas, at its bottom succeedcd
by stratified tuffs and breccias, which in turn are covered witli pahoehoe lavas.
The headland was built up during two submarine volcanic cycles. The first
cycle seems to have been entirely submarine, producing tuffs and breccias.
After the eruption ceased the loose crater rims were erocled by the sea and
now the only remnants are 3 or 4 basaltic necks, surrounded by a sporadic