Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1968, Blaðsíða 60

Náttúrufræðingurinn - 1968, Blaðsíða 60
168 NÁTTÚ RUFRÆÐINGURINN SUMMARY The Steinsholt Hlaup, Central-South Iceland, on January 15, 19fi7 by Gudmundur Kjartansson Museum of Natural History, Dept. of Geology and Geography, Reykjavík. The Icelandic term hlaup denotes a rapid mass movement suddenly set ofl and accelerated by gravity. The term comprises all types of rock-falls, landslides, avalanches, and floods that are not causecl directly by rain or thaw. As the present author knows no other siiort term that comprises all the three successive phases of the event to be described, this Icelandic term will be used liere. It is known to glaciologists in the seconcl half of the term jökulhlaup. The Steinsholt hlaup started as rockslide. Some 15.000.000 m3 of rock fell or slid from the mountain Innstihaus down onto the glacier Steinsholtsjökull. The two most different profiles of the rockslide are about 300 m liigh and 500 m long, and 470 m liigh and 900 m long respectively. Most of the rock- slide debris came to rest on the glacier margin where it formed a large rugged heap of rocks. But a considerable portion of tlie rock debris travelled farther. Tliis part, mixed witlr a similar volume of ice ploughcd up frorn tlic glacier surface, spread at great speed over the glacier tongue and farther down. This second phase of the hlaup swept witli it and incorporated water from the Steinsholtslón lake, which lies at the snout of the glacier, and proceeded down the valley of the Steinsholtsá. In this section, about 5 km long, the hlaup mass consisted of a mixture of fragments of rock and ice with water and compressed air. The last-mentioned constituent, originally trapped by the rockslide, was the greatest in volume. The debris of rock and ice deposited on the glacier liad a comparatively uniform thickness of 2—5 m over most ol the area covered by it. But in front of the glacier and the lake it banked up to a thickness of 33 m. Still farther down the valley tlie cover of debris shrank to a scattering of rocks. The hlaup left its marks on the steep side of the valley up to a conspicuous undulating line, consisting of lumps of ice and showing height levels up to 75 m above the valley floor. These levels indicate decrease in the cross sections of the rushing mass from 22.000 m2 near the lakc to 4000 m2 in the mouth of the valley. This decrease represents shrinkage in volume caused by the rapid escape of trapped air from the hlaup into the atmosphere. On each of the two bends ol' the valley (see map) the level of the hlaup was much higher and also more distinct on the concave than on thc convex side. For instance: Upper bend: right side 75 m, lel't side about 20 m. Lower bend: right side 15—20 m, left side 40 m. The escape of trapped air from the hlaup mass was completed a short distance (some 500 m) in front of tlie the mouth ol' the vallcy. From there on the hlaup continued in its third and final phase as a flood of water, following
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.