Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1968, Síða 60

Náttúrufræðingurinn - 1968, Síða 60
168 NÁTTÚ RUFRÆÐINGURINN SUMMARY The Steinsholt Hlaup, Central-South Iceland, on January 15, 19fi7 by Gudmundur Kjartansson Museum of Natural History, Dept. of Geology and Geography, Reykjavík. The Icelandic term hlaup denotes a rapid mass movement suddenly set ofl and accelerated by gravity. The term comprises all types of rock-falls, landslides, avalanches, and floods that are not causecl directly by rain or thaw. As the present author knows no other siiort term that comprises all the three successive phases of the event to be described, this Icelandic term will be used liere. It is known to glaciologists in the seconcl half of the term jökulhlaup. The Steinsholt hlaup started as rockslide. Some 15.000.000 m3 of rock fell or slid from the mountain Innstihaus down onto the glacier Steinsholtsjökull. The two most different profiles of the rockslide are about 300 m liigh and 500 m long, and 470 m liigh and 900 m long respectively. Most of the rock- slide debris came to rest on the glacier margin where it formed a large rugged heap of rocks. But a considerable portion of tlie rock debris travelled farther. Tliis part, mixed witlr a similar volume of ice ploughcd up frorn tlic glacier surface, spread at great speed over the glacier tongue and farther down. This second phase of the hlaup swept witli it and incorporated water from the Steinsholtslón lake, which lies at the snout of the glacier, and proceeded down the valley of the Steinsholtsá. In this section, about 5 km long, the hlaup mass consisted of a mixture of fragments of rock and ice with water and compressed air. The last-mentioned constituent, originally trapped by the rockslide, was the greatest in volume. The debris of rock and ice deposited on the glacier liad a comparatively uniform thickness of 2—5 m over most ol the area covered by it. But in front of the glacier and the lake it banked up to a thickness of 33 m. Still farther down the valley tlie cover of debris shrank to a scattering of rocks. The hlaup left its marks on the steep side of the valley up to a conspicuous undulating line, consisting of lumps of ice and showing height levels up to 75 m above the valley floor. These levels indicate decrease in the cross sections of the rushing mass from 22.000 m2 near the lakc to 4000 m2 in the mouth of the valley. This decrease represents shrinkage in volume caused by the rapid escape of trapped air from the hlaup into the atmosphere. On each of the two bends ol' the valley (see map) the level of the hlaup was much higher and also more distinct on the concave than on thc convex side. For instance: Upper bend: right side 75 m, lel't side about 20 m. Lower bend: right side 15—20 m, left side 40 m. The escape of trapped air from the hlaup mass was completed a short distance (some 500 m) in front of tlie the mouth ol' the vallcy. From there on the hlaup continued in its third and final phase as a flood of water, following
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.