Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1968, Side 106

Náttúrufræðingurinn - 1968, Side 106
214 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN neðansjávargos. Ef lagskipting móbergsins og útlit þess í Dyrliólaey er borið saman við útlit lrergsins í flestum eyjum Vestmannaeyja er líkingin svo rnikil, að vart kemur annað til mála, en að þar sé um sams konar myndun að ræða, en flestir telja nú, að Vest- mannaeyjar séu myndaðar við neðansjávargos. Ef lögun Dyrhóla- eyjar og goshættir þar eru athuguð í ljósi Surtseyjargossins sézt, að um bergmyndun ber fátt á milli annað en það, að hraungosið í Surtsey hefur staðið margfalt lengur en í Dyrhólaey. Þá er rétt að geta þess, að berglög Dyrliólaeyjar virðast vera fullkomlega í sömu skorðum eins og þau voru upphaflega. Hvergi virðist um missig eða misgengi að ræða, og víða er hægt að rekja einstök lög í móberginu, en út frá legu þeirra má gera sér grein fyrir útlitsbreytingu eldstöðvarinnar á ýmsum stigum gossins. Ég hef orðið þess var, að það sé talið mæla á móti að um neðan- sjávargos hafi verið að ræða, að lítið finnst af sjávarsetbrotum í móberginu, a. m. k. í samanburði við það, sem er t. d. í Skamma- dalskömbum. En þess ber að gæta, að sennilega er eyjan mynduð á töluvert miklu dýpi, eftir því sem ég hef komizt næst um af þykkt lausra jarðlaga í kringum hana, og eins þess, að gígarnir virðast lítt haf'a færzt til á meðan gosið stóð. Er því vart hægt að reikna með öðru en að lögin, sem setbrotin ættu að vera í, séu langt fyrir neðan sjávarmál, enda hafa þau vitanlega einkum komið upp í fyrstu goshrinunum. Þáttnr hafs, íss og vinda i mótun Dyrhólaeyjar. Ekki var sköpunarsögu eyjarinnar lokið, þótt eldurinn hætti hraunkviku- og öskumokstri, enda er sú Dyrhólaey, sem við höfum fyrir augum nú mjög ólík ey þeirri, er öldur hafsins brotnuðu á lyrst eftir, að þar komst kyrrð á eftir eldgosin. Miklu magni hins upphaflega efnis hefur hún orðið að fórna eyðingaröflunum, og vart er hægt að ætla, að meira sé en fjórðungur eftir af ey þeirri, er lausu gosefnin myndnðu. Sérstaklega liefur sjórinn gengið nærri henni að sunnan og vestan, og mun hluti hennar, sem liæstur var vera liorfinn í hafið. Hér að framan taldi ég hæð liennar hafa verið um 150 m, en sennilega hefur hæð hennar verið mun meiri. Þessa tölu tók ég sem lágmark, þar sem eyjan er nú röskir 120 m og lítt lægri þar sem hraunáin rann austur úr gígnum, en þar hlýtur gíg-
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.