Samvinnan - 01.06.1973, Page 13

könnunar sinnar, þá verður honum
fyrst fyrir að ganga útfrá því sem
vísu, að það hljóti að vera eitthvað
sem hindrar konuna í að gera það sem
hann mundi sjálfur gera í hennar
sporum. Hann telur nefnilega sjálfan
sig vera mælikvarða allra hluta — og
sé manneskjan skilgreind sem sértæk
hugsandi vera, þá hefur hann fullan
rétt til þess.
® Ef athuganir karlmannsins leiða
til þeirrar niðurstöðu, að kona hans
eyði svo og svo mörgum klukkustund-
um daglega í matargerð, uppþvott og
ræstingu, þá dregur hann alls ekki þá
ályktun af því, að þessi verkefni full-
nægi henni, þar sem þau samsvari
andlegum þörfum hennar. Hann held-
ur að einmitt öll þessi verkefni verði
til að hindra hana í að gera allt ann-
að, og þessvegna færir hann henni
uppþvottavél, ryksugu og tilbúinn
mat, sem losa hana undan þessum
heimskulegu verkefnum og veita
henni færi á að lifa því lífi, sem hana
hefur dreymt um.
En hann á eftir að verða fyrir von-
brigðum: í stað þess að eiginkonan
ætti nú að velja sér andlega auðugra
líf, fá áhuga á stjórnmálum, sögu eða
upphafi algyðisins, þá hagnýtir hún
allan þennan nýja frítíma til að baka
tertur, strauja nærföt eða sauma
knipplinga . . .
® Þareð karlmaðurinn verður að trúa
því (í þessu tilviki hefur eiginkonan
komið trúnni inn hjá honum — því
hvaða karlmaður hefur raunverulegar
mætur á nýpressuðum nærfötum,
blómamynstrum eða tertum sem ekki
eru keyptar hjá bakaranum?), að allt
þetta sé nauðsynlegt í lífinu — eða
heyri að minnstakosti til menningunni
— þá finnur hann upp handa henni
sjálfvirka strauvél, kökudeig sem er
blandað og tilbúið til bökunar, og
f j öldaframleiddan klósettpappírshald-
ara með blómamynstri. En konan af-
salar sér samtsemáður réttinum til að
byrja að lesa; henni er samtsemáður
sama um stjórnmál, og geimrannsókn-
ir virðast alls ekki snerta hana. Tíma-
sparnaðurinn, sem fengizt hefur, kem-
ur henni sérdeilislega vel. Loksins fær
hún tóm til að fara að hugsa um
sjálfa sig. Og þareð henni er alger-
lega framandi hverskonar eftirsókn
eftir andlegum verðmætum, snýst
hugsun hennar að sjálfsögðu um ytra
útlit hennar.
• Karlmaðurinn, sem elskar kon-
una og óskar einskis fremur en gera
hana hamingjusama, er einnig með á
nótunum í þessum áfanga: hann býr
til handa henni kossþéttan varalit,
vatnsþéttan augnafarða, heimilis-
permanent, knipplingablússu sem ekki
þarf að strauja, nærbuxur sem notað-
ar eru aðeins einusinni. Með þessu
hefur hann enn sem fyrr sama mark-
mið fyrir augum: að öllu þessu ljúki
loks einhverntíma, að öllum þessum
sérlega kvenlegu „æðri“ lífsþörfum,
sem eru honum framandi, verði full-
nægt og konan, sem er „að eðlisfari
skynsamari“, geti loks gert úr lífi sínu
það sem hann telur vera eina mann-
sæmandi lífsformið: líf frjálsrar
manneskju.
• Og hann bíður. Þareð konan
kemur ekki til hans af sjálfsdáðum,
fer hann að reyna að lokka hana inní
sinn eigin heim: hann fer að reka
áróður fyrir sameiginlegri menntun
beggja kynja, svo konan geti vanizt
lífsstíl hans frá blautu barnsbeini.
Hann kemur fram með fjöldann all-
an af röksemdum til að fá hana til
að fylgja sér í háskólana í því skyni
að vígja hana inní uppgötvanir hans,
ef það mætti verða til þess að hin
beina snerting við æðri verðmæti vekti
áhuga hennar á þeim. Hann veitir
henni aðgang að æðstu heiðursemb-
ættum, sem hann hefur sjálfur hingað
til verið einn um að gegna (og segir
þannig skilið við hefðir sem eru hon-
um sjálfum heilagar), og eggjar hana
og örvar til að verða sér meðvitandi
um kosningarétt sinn, svo að hún geti
í samræmi við eigin hugmyndir breytt
hinu kænlega hugsaða kerfi karl-
mannsins við að stjórna ríkinu (eftil-
vill vonast hann beinlínis til þess, að
hún muni vinna í þágu friðarins, þar-
eð hann eignar henni upplag og eðli
friðarsinnans).
Hann er svo staðráðinn og sjálfum
sér samkvæmur í þessu ímyndaða ætl-
unarverki sínu, að hann tekur alls ekki
eftir því, hve hlægilegur hann verð-
ur. Hlægilegur samkvæmt eigin mæli-
kvarða, en ekki mælikvarða konunn-
ar: því konan getur aldrei séð neitt
úr fjarlægð og er því gersneydd kímni-
gáfu.
• Nei, konurnar hlæja ekki að
karlmönnunum. í hæsta lagi gætu
þær einhvern daginn orðið þeim dá-
lítið gramar. Því enn sem fyrr eru
gömlu framhliðarnar fyrir hendi —
húsverk og barnauppeldi — og bakvið
þær dylja konurnar afsal sitt á and-
legu lífi. Og þessar framhliðar eru
ekki hrörlegri en svo, að þær geta
formlega réttlætt það að stúlkurnar
hverfa of snemma frá námi og afsala
sér ábyrgðarstörfum. En hvernig fer,
ef heimilisverkin verða unnin á ennþá
sjálfvirkari hátt en nú er gert, ef ein-
hverntíma verða raunverulega fyrir
hendi nægilega mörg dagheimili fyrir
börn, eða ef karlmennirnir komast
hreinlega að raun um — hvað þeir
Esther Vilar
ættu raunar fyrir löngu að vera búnir
að gera — að börn eru yfirleitt alls
ekki skilyrði þess að hægt sé að lifa
lífinu?
Ef karlmaðurinn næmi staðar, þó
ekki væri nema einusinni, í blindri
viðleitni sinni og hugleiddi hana, þá
neyddist hann til að gera sér ljóst, að
öll fyrirhöfn hans og umhyggja fyrir
andlegum vexti konunnar hefur ekki
fært hann einu einasta skrefi nær
takmarkinu: að konan verður vissu-
lega dag frá degi efnaðri, öruggari,
glæsilegri og „siðfágaðri“, en að hún
eykur aðeins efnalegar kröfur sínar
til lífsins, aldrei andlegu kröfurnar.
® Hefur hún til dæmis nokkurn-
tíma látið freistast til að þróa eigin
kenningar á grundvelli hugsunarhátt-
ar hans, sem hún hefði þó átt að
læra í háskólanum? Hefur hún nokk-
urntíma tekið þær rannsóknastofnan-
ir, sem hann hefur opnað handa
henni, til eigin rannsókna? — Karl-
manninum ætti smámsaman að verða
það ljóst, að konan les einfaldlega
ekki allar þær dásamlegu bækur sem
hann gefur henni kost á í bókasöfnun-
um; að öll þau ótrúlegu listaverk sem
hann sýnir henni í listasöfnum sínum
örva hana þegar bezt lætur til eftir-
öpunar; að öll þau lausnarorð um
kvenfrelsi sem hann reynir að ná til
hennar með í kvikmyndum og leik-
ritum — aðhæfð hennar eigin að-
stæðum og samin á hennar eigin máli
— eru jafnan dæmd einungis eftir
skemmtigildi sínu, en leiða hana
aldrei til uppreisnar.
Það er fullkomlega rökrétt, að karl-
maðurinn, sem lítur á konuna sem
13