Samvinnan - 01.06.1973, Blaðsíða 27

Björn Arnórsson
ÍSLAND, NATÓ OG
EVRÓPA
Ofanskráður titill er þema í næstsíð-
asta tölublaði Samvinnunnar (1/73), og
um það segir ritstjóri í inngangi sínum.
„Til umræðunnar hafa verið kvaddir
fulltrúar flestra þeirra „opinberu“ eða
„ábyrgu" viðhorfa, sem nú eru uppi um
ísland, hersetuna og Atlantshafsbanda-
lagið, og hafa þeir fengið ótakmarkað
rúm til að reifa og rökstyðja hugmyndir
sínar.“
Ekki veit ég hvaða hugmyndir ritstjóri
gerir sér um „opinberar" eða „ábyrgar“
hugmyndir, en víst er að kommúnisminn
mun ekki hafa þessa eiginleika til að
bera, því ekki er hægt að finna einn ein-
asta úr okkar hópi í þessum umræðum.
Þar sem einhver hluti lesenda Samvinn-
unnar mun vera úr verkalýðsstétt, er
kannski ekki úr vegi að gera nokkrar
athugasemdir við þessar greinar í Sam-
vinnunni.
„Opinber“ og „ábyrg“ viðhorf
Það, sem er sameiginlegt þeim viðhorf-
um, sem koma fram í næstsíðasta tölu-
blaði Samvinnunnar, er fyrst og fremst,
að allir greinarhöfundar ganga út frá því,
að á íslandi sé að finna eina heild, sem
hafi sömu hagsmuna að gæta. Spurning-
in verður því í þeirra augum: Er það
íslendingum til hagsbóta að bandarískur
her sé hér á landi? Annað sameinkenni
er að velflestir virðast sammála um að
dvöl bandaríska hersins hér á landi sé
tengd Sovétríkjunum, þ. e. a. s. ef hætta
er á árás frá Sovét, þá er rétt að hafa
herinn — annars ekki. Síðan rífast menn
hástöfum um útþensluhugleiðingar Sov-
étríkjanna — og komast að mismunandi
gáfulegum niðurstöðum!
Hvað viðvíkur fyrri spurningunni, þá
er galli hennar sá, að það hefur aldrei
verið á fslandi sú eining hagsmuna, sem
spurningin gengur út frá (sjá nánar
síðar). Hvað viðvíkur þeirri seinni, þá
skiptir svar hennar engu höfuðmáli í
sambandi við niðurstöðuna, sem leiðir af
því svari, sem fæst, ef málið er rann-
sakað út frá þeirri staðreynd, að á ís-
landi búa ýmsir hagsmunahópar. Ég vil
geta þess nú þegar, að ég mun hér eftir
láta mér nægja að taka tillit til tveggja
mikilvægustu hagsmimahópanna, þ. e. a.
s. kapítalistanna annars vegar og verka-
lýðsins hins vegar.
Þó er rétt að geta þess, að allar rann-
sóknir mínar á Sovétríkjunum benda til
þess að ráðamönnum þar í landi muni
fátt fjarlægara en að gera innrás í ís-
land — hvort sem bandarískur her er
þar staðsettur eða ekki. Þetta eru nokkrir
greinarhöfunda mér sammála um, og
það þarf ekki mikið hugarflug til að
ímynda sér, að Bandaríkin — með sína
víðtæku leyniþjónustu — geri sér þetta
ósköp vel ljóst sjálf — en ....
. . . af hverju er þá bandaríski
herinn hér?
Ofanskráð spurning hefur kannski
skotið upp kollinum hjá einhverjum her-
námsandstæðinga og allavega full ástæða
til að svara henni. Það furðulega gerist
í þessum umræðum í Samvinnunni að
það er Benedikt Gröndal, sem gefur
svarið, en á bls. 31 segir hann:
„Kommúnistarnir vita, hvað þeir vilja
að gerist eftir að varnarliðið er farið og
ísland gengið úr NATO. Hætt er við að
hinir mundu uppgötva eftir að herinn
væri farinn, að það er ekki lokatakmark,
heldur verður einhver önnur stefna að
taka við, og mörg vandamál verða þá
óleyst.“
Það eru gömul sannindi, sem við
kommúnistar förum ekki dult með, að
við berjumst fyrir afnámi kapítalismans
á íslandi — berjumst fyrir sósíaliskri
byltingu verkalýðsins, sem mun brjóta
á bak aftur alræði borgaranna og koma
á alræði öreiganna. Hitt er annað mál,
að það er ekki oft, sem fulltrúar borg-
arastéttarinnar viðurkenna opinberlega í
orði, að herinn sé á íslandi til að gæta
núverandi þjóðskipulags. Hitt er algeng-
ara að borgararnir og sendipiltar þeirra
segi okkur kommúnista ljúga, þegar við
segjum að herinn sé á íslandi til að
vernda hagsmuni auðvaldsins — gegn
hagsmunum verkalýðsins. Ég hlýt að við-
urkenna, að Benedikt Gröndal vex í aug-
um mínum við að ganga svona fram fyrir
skjöldu og viðurkenna beinum orðum,
að herinn þjóni hlutverki í innri mót-
setningum íslenzku þjóðarinnar.
íslenzka þjóðarheildin
Eins og öll önnur auðvaldsþjóðfélög —
og á íslandi er auðvaldsþjóðfélag — sam-
anstendur íslenzka þjóðfélagið af ólíkum
hagsmunahópum, hverra hagsmunir bæði
skilja sig hver frá öðrum og það sem
meira er, standa oft og tíðum í beinni
mótsetningu hver við aðra. Höfuðstétt-
irnar á íslandi (eins og í öðrum auð-
valdsþjóðfélögum) eru auðvaldsstéttin —
kapítalistarnir — annars vegar og verka-
lýðurinn — öreigarnir — hins vegar.
Fyrri stéttin lifir á að arðræna hina
síðarnefndu, sem hefur ekkert annað að
selja en sitt eigið vinnuafl. Milli þessara
stétta eru ósættanlegar mótsetningar.
Annars vegar berst verkalýðsstéttin fyrir
afnámi arðránsins — hins vegar er arð-
ránið grundvöllur tilveru auðvaldsstétt-
arinnar.
Ef við lítum á hagsmuni bandaríska
auðvaldsins, sjáum við fljótlega að yfir-
ráð þess í öðrum heimshlutum eru ein
af forsendum hagkerfisins. Bandarísk al-
þjóðleg auðfyrirtæki flytja stórar upp-
hæðir frá þriðja heiminum árlega, og
framleiðsla iðnaðarins er á fleiri sviðum
algjörlega háð bandarískum yfirráðum á
hráefnalindum erlendis. Þar við bætist
nauðsyn markaða erlendis, sem leiðir af
sér stöðuga viðleitni bandarísku heims-
valdasinnanna við að verja — og helzt
auka —• þann hluta heims, sem enn lýtur
hinu kapítalíska skipulagi. Og þarna
renna hagsmunir bandaríska og íslenzka
auðvaldsins saman. Báðum stéttunum er
mjög í mun að viðhalda núverandi þjóð-
skipulagi á fslandi — þvert ofan í hags-
muni íslenzka (og alþjóðlega) verkalýðs-
ins. Það er vert að geta þess að banda-
risku heimsvaldasinnarnir eru semsagt
ekki hér á landi fyrst og fremst til að
gæta hagsmuna íslenzku auðvaldsstéttar-
innar. Ef hagsmunir þeirra færu ekki
saman, mundu bandarísku heimsvalda-
sinnarnir fylgja sínum eigin hagsmunum
— jafnvel þótt það bryti þvert í bága við
hagsmuni íslenzku borgarastéttarinnar
(sbr. hagsmuni brezku og íslenzku borg-
arastéttarinnar hvað viðvíkur landhelg-
inni!). En meðan áhugamálin eru hin
sömu, er samvinnan auðvitað eðlileg.
Gegn auðvaldi og heimsvaldastefnu
Þess vegna er barátta íslenzks verka-
lýðs gegn eigin borgarastétt og banda-
ríska auðvaldinu samofin baráttu víet-
nömsku alþýðunnar, palestínsku alþýð-
unnar o. s. frv. Öreigar allra landa hafa
sömu hagsmuna að gæta — að brjóta
á bak aftur auðvaldskerfið — heims-
valdastefnuna. Á sama hátt rottar ís-
lenzka borgarastéttin sig saman við
bandarísku heimsvaldasinnana, fasistana
í Grikklandi, Tyrklandi, Portúgal o. s.
frv. Þegar um er að ræða að viðhalda
auðvaldsskipulaginu í heiminum, fara
hagsmunir borgarastétta allra landa í
heiminum saman.
Þess vegna: Spurningin um herinn og
NATO er ein og hin sama, og lausn henn-
ar er að finna í styrkleikahlutföllum
þessara tveggja stétta — öreiganna ann-
ars vegar og auðvaldsins hins vegar. Bar-
áttan fyrir hernum er (eins og Benedikt
Gröndal segir) einn liðurinn í baráttu
borgarastéttarinnar við að viðhalda arð-
ráni sínu á íslenzkum verkalýð. Á sama
hátt er barátta okkar gegn hemum og
NATO einn hður í baráttu okkar fyrir
sósíalisma — alræði öreiganna. 4
27