Samvinnan - 01.06.1973, Blaðsíða 17

þeirra, sem aftur hefur úrslitaáhrif
á líkamlega vellíðan, og ekki er líkam-
inn f jarri sálinni. Þær „skapa heimil-
ið“, þær taka á móti gestum, ala upp
börnin, annast innkaup fyrir heimilið,
sjá um fatnað heimilismanna o. s. frv.,
o. s. frv. Víst eru þetta ekki ómerkileg
störf. Þau eru meira að segja svo
merkileg, að með þeim eru hnýttir
þeir átthagafjötrar, sem erfiðast er að
slíta. Konan gerir manninn svo háðan
sér með þessu allt frá fyrstu tíð, að
margur mömmudrengurinn kemst
aldrei hænufet í áttina til neins sjálf-
stæðis.
Ljósasta dæmið um þetta finnst mér
alltaf læknishjónin, sem ég þekkti.
Þegar barnið þeirra fékk pest og grét,
varð læknirinn ráðalaus og kallaði
fram í eldhúsið til konu sinnar
„Mamma“ (svo kalla sumir menn kon-
ur sínar til að undirstrika móðurhlut-
verkið) „hvað á ég að gera?“
Þormóður Kolbrúnarskáld
Vel lýsir Vilar því, hvernig maður,
sem „syndgað“ hefur gegn eiginkonu
sinni, er æ síðan sem réttdræpur hund-
ur á heimili sínu. Hann kemst í óbæt-
anlega þakkarskuld fyrir fyrirgefn-
inguna, en ef á þarf að halda veit
hann, að gaddasvipan liggur á hill-
unni fyrir ofan hjónarúmið.
En ekki kemst Vilar með tærnar þar
sem Halldór Laxness hefur hælana,
þar sem hann lýsir þeirri fyrirlitningu
og algjöru útskúfun, sem verður hlut-
skipti Þormóðs Kolbrúnarskálds eftir
að hann fór að „teygja á flærðir“ aðr-
ar konur en löglega eiginkonu sína,
Lúku, sem honum hafði verið fengin
í hendur. Fór þá svo, að margar vildu
í senn sænga með „þessum upplituð-
um mannamyrði“ — og það þótt þær
hafi efalaust manna bezt vitað, hvað
það mundi kosta hann. Og svo sem
alþjóð er kunnugt, var hann úrskurð-
aður dauður, og ekki einu sinni hund-
arnir virtu hann viðlits. Allir sneru við
honum bakinu í bókstaflegri merkingu
og fóru burt.
En þrátt fyrir allar þær ranghug-
myndir, sem Esther Vilar er að fletta
ofan af í bók sinni, mannaþrælkun og
blekkingar — er lífið sjálft svo fjöl-
þætt, að alhæfingar hennar eru fyrst
og fremst þarfar ábendingar, en ekki
algildur sannleikur. Það sést í sögunni
af Þormóði.
Mamlúka mær, „glæpur hans“ sneri
við „og var Þormóði Kolbrúnarskáldi
örendum kona í þrjár nætur“. Og það
þótt hún ætti hvorki von á eftirlaun-
um né lífeyri.
Hólmfriður Gunnarsdóttir
Steinunn Jóhannesdóttir:
Blaður!
í hvaða tilgangi skrifar kona bók
eins og „Tamdi karlmaðurinn“, þar
sem hún níðir kynsystur sínar af lítilli
smekkvísi, en hefur karlmanninn hóf-
laust upp til skýjanna? — „Karlmenn
eru sterkir, gáfaðir og með auðugt
ímyndunarafl, konur eru veikbyggðar,
heimskar og sneyddar öllu ímyndun-
arafli.“ — „Maðurinn hefur tvo kosti
fram yfir konuna: hann er gáfaður
og hann er fallegur.“ — „Heimska
konunnar gerir hana guðdómlega.“ —
Er hún að daðra við karldýrið? Er hún
lífsleið yfirstéttarkona að skrifa bók
til að hrella fólk að gamni sínu og
græða pínulítið í leiðinni? Eða er
þetta hennar aðferð við að vekja kon-
una af dvalanum, slá hana með blaut-
um klút í andlitið og reita hana svo
til reiði, að hún neyðist til að afsanna
óhróðurinn, ella dæmast ómerk?
Því miður virðist það síðastnefnda
ekki takmark hennar, því bókin elur
á fordómum og afturhaldssömum
skoðunum frá upphafi til enda, og
niðurstaða höfundar er sú að vonlaust
sé, að nokkuð geti breytzt.
Mann langar mest til að kasta bók-
inni frá sér og kalla allt, sem í henni
stendur, ómerkilegt blaður, níðskrif.
Ég er heimsk og ljót, óáreiðanleg, ó-
merk, tilfinningaköld, skortir bæði
kímnigáfu og ímyndunarafl, á mér
ekki viðreisnar von, og ég valdi þetta
sjálf. Ég er samvizkulaus kúgari og
blóðsuga. Ég er þrælahaldari og fanga-
vörður. Ég er kona.
Óvísindaleg vinnubrögð
Það sem er fyrst og fremst ómerki-
legt við þessa bók er, hvað hún er ó-
vísindalega unnin. Hvergi er byggt á
neinum félagslegum eða sálfræðileg-
um rannsóknum. Bókin er full af ein-
földum alhæfingum, þar sem allir
karlmenn eru settir undir sama hatt
og allar konur dregnar í einn dilk.
Höfundur er hvorki að gera könnun
á stöðu mannsins né konunnar, en
lætur sér nægja að vera með persónu-
legar vangaveltur og órökstuddar full-
yrðingar, sem lítill vandi er að hrekja
sé stuðzt við niðurstöður mannfræð-
inga, félagsfræðinga og sálfræðinga.
Sérhver manneskja er afleiðing
erfðaeiginleika sinna og uppeldisað-
stæðna. Þess vegna eru konur það, sem
þær eru aldar upp til að verða og sam-
félagið ætlast til af þeim, og augljóst
mál, að um leið og samfélagið breyt-
ist, breytist konan. Sú þróun í átt til
aukins kvenfrelsis, sem á sér stað um
allan heim, verður ekki stöðvuð þótt
Esther Vilar gangi afturhaldsöflunum
á hönd og skrifi bók um tamda karl-
manninn. Þessi þróun helzt í hendur
við það, sem gerist í þriðja heiminum,
þar sem hörundsdökkir menn og fá-
tækir rísa gegn kúgurum sínum og
krefjast jafnréttis og viðurkenningar
á manngildi sínu. Hún helzt í hendur
við stéttabaráttu öreiganna og allar
kröfur um full mannréttindi.
Margs konar skipting
Það er því ekki einhlítt að skipta öllu
mannkyninu í tvo flokka, karla og
konur, kúgaða og kúgara. Það er til
margs konar önnur skipting, m. a.
stéttaskipting, þar sem ein stétt kúg-
ar aðra, nærist á vinnu annarrar, og
maður og kona sömu stéttar geta átt
miklu meira sameiginlegt en tvær
konur af ólíkum stéttum. Öll dæmin,
sem Esther Vilar gefur sér í bókinni,
eru af miðstéttarfólki með vestræn-
an lífsstíl, sem er aðeins örlítill hluti
mannkynsins, og með þessu þykist
hún geta sannað eitthvað um innsta
eðli mannsins. Þetta er einn af göllum
bókarinnar. Óneitanlega hittir hún
stundum í mark, og valdabaráttu
hjóna hefur sjálfsagt oft lyktað svo,
að maðurinn sé benzín á bíl konunn-
ar. En ég lít svo á, að konan berjist
varnarbaráttu þess, sem lægra er sett-
ur í þjóðfélaginu, og þegar hún not-
ar óvönduð meðul í þeim slag, þá er
það bara af því að önnur betri eru
ekki tiltæk í hennar aðstöðu.
Valfrelsi?
Höfundur er líka að velta fyrir sér
frelsishugtakinu og kemst að þeirri
niðurstöðu, að konan hafi frjálst val;
hún geti valið á milli þess að vera
sníkjudýr á einhverjum manni og þess
að lifa sams konar lífi og hann; karl-
maðurinn hafi aftur á móti ekki um
neitt að velja; hann verði að hanga
með í samkeppninni hvað sem tautar
17