Andvari - 01.08.1961, Page 21

ANDVARI
PRÁ ÍIAWAII
115
McKinley forseta, var gerður nýr samningur við Hawaii, svipaður samningnum
sem Cleveland liafði neitað að staðfesta, og varð Hawaii bandarísk hjálenda 7.
júlí 1898. En Cleveland hafði ekki skipt um skoðun. Hann skrifaði: „Hawaii
tilheyrir nú Bandaríkjunum. Þegar ég virði fyrir mér fyrstu skrefin, sem stigin
voru í þessu ömurlega máli og þegar ég hugleiði aðferðina, sem beitt var til
að fullkomna vanvirðuna, þá blygðast ég mín fyrir málið í heild“.
Hinn 28. júní 1959 gengu Hawaii-búar til atkvæða um, hvort þeir vildu
verða eitt af fylkjum Bandaríkjanna, — en það hafði verið fellt þrisvar sinnum
í öldungadeild Bandaríkjaþings að gefa Hawaii kost á slíku, eftir að fulltrúa-
deildin hafði þó veitt sitt samþykki. Atkvæðagreiðslan fór þannig á Hawaii, að
samþykkt var með miklum meirihluta, að eyjamar yrðu fylki innan Bandaríkj-
anna og hinn 21. ágúst 1959 lýsti Eisenhower forseti yfir því, að Hawaii væri
orðin 50. fylkið í Bandaríkjunum.
Þessi breyting hafði það meðal annars í för með sér, að Hawaii-búar
kjósa nú sjálfir ríkisstjóra sinn, en áður var hann skipaður af Bandaríkjaforseta.
Eyjarnar kjósa tvo öldungardeildarmenn og einn fulltrúa til Fulltrúadeildar-
innar. A þingi Hawaii-eyja eiga sæti 25 öldungadeildarmenn og 51 í fulltrúadeild.
Gamalt, sérkennilegt konungsríki er liðið undir lok, og þjóð, sem í meira
en þúsund ár bjó frjáls og óháð í landi sínu, undir eilífri sól, er að mestu horfin.
í staðinn er komin ný þjóð, ávöxtur af fólksflutningum frá mörgum og
ólíkum löndum. En harða baráttu hafa menn af ýmsu þjóðerni orðið að heyja
áður en þeir gátu rutt sér til rúms í hinu nýja samfélagi. Eftir árás Japana á
Pearl Harbor 1941, reis batursalda gegn mönnum af japönskum uppruna, þótt
þeir hefðu mann fram af manni átt heima á Hawaii og þekktu ekkert annað
föðurland. Var í fyrstu álitið, að allt þetta japansk-ættaða fólk væri njósnarar
og svikarar og átti það mjög í vök að verjast einungis vegna útlits síns. íbúar
Hawaii, sem voru af japönskum ættum, buðu sig unnvörpum fram sem sjálf-
boðaliða í styrjöldinni og mynduðu sérstaka herdeild. Hún varð fræg í styrj-
öldinni fyrir frábæra hreysti og mun engin herdeild hafa hlotið lleiri afrcks-
merki og fáar misst fleiri menn. — Síðan hetur komið í ljós, að það sem knúði
menn af japönskum uppruna svona fast fram, var meðal annars að afsanna
þann grun, að þeir væru ekki eins góðir þegnar lands síns og hverjir aðrir. Og
nú mun sú viðurkenning að lullu fengin.
Kynþáttablöndunin, sem orðið hefur á Hawaii, er ef til vill vegvísir í
kynþáttavandamálinu að því leyti, að þarna hefur fólk með ólíkan litarhátt og
ólíkt að uppruna blandazt og býr nú saman í friði og sátt og lítur á sig sem
eina þjóð, — þrátt fyrir það, að það gengur til mismunandi kirkna og mustera
að tilbiðja ólíka guði á helgum dögum. Fyrr á tíð var ætlunin að leiða hina