Andvari - 01.08.1961, Page 45

ANDVARI
ERNEST HEMINGWAY
139
við afmarkaðan atburð og stutt form.
Þeir sem litu yfir framaferil hans svo
scm hann hirtist í sjónhendingu 1952
fengu ekki annað en furðað sig á því,
að hann hafði ekki skrifað neina stóra
skáldsögu siðan „Klukkan kallar“ áriS
1940. Jafnvel þótt við minntumst þess,
að heimsstyrjöld hafði verið háð á þess-
um árum og Hemingvvay tekið fullkom-
inn þátt í henni, þá virtist sýnt, að meist-
arinn var farinn að draga af sér. Við
þetta bættust óhöppin. Averkar þeir sem
hann hlaut í flugslysinu í Afríku og van-
heilsa hin næstu ár skýra það, að höf-
undarfrægð hans hlaut að verða bundin
við fimm bindi skáldsagna: hinar dásam-
legu smásögur, „Gamla manninn og
hafið" og meistaraverkin þrjú: ,,Og sólin
rennur upp“, „Vopnin kvödd“ og
„Klukkan kallar“. Þegar við hugleiðum
það, að allar þessar bækur voru skrif-
aðar fyrir 1941, ef frá er talin sagan af
Santíagó, þá kennir maður nokkurrar
hryggðar að vísu, þótt þetta sé reyndar
ekki hörmulegra en venjulegur ferill lífs-
ins sjálfs. Maður finnur aðeins til þakk-
lætis fyrir svo goðborna list hvar og
hvenær sem hún birtist sjónum manna.
Ef við verðum svo lánsamir aS fá meira
eftir hann látinn, þá fögnum viS því.
Ef svo verður ekki, látunr þá svo vera.
Því að með vissu var það gott, er Hem-
ingway gaf okkur, það sem liann átti
hezt. Hinir fimm fyrstu mánuðir fjár-
lagaársins, er lauk með dauða hins sjúka
og aldurhnigna ljóns, reyndust honum
einnig góðir og hann virðist hafa notiS
þeirra lífsstunda. Hann hvarf nú frá bú-
garði sínum á Kúbu fyrir fullt og allt,
eins og síðar kom í ljós, og var um síð-
sumarsmánuðina á Spáni og fylgdist með
leik hins unga Ordonez, nautahanans í
hinni hættusömu iðju hans. Hann sneri
aftur til Bandaríkjanna og fór þegar
ásamt konu sinni til tvílyfta veiðikofans
stns í Ketchum, Idaho, sem hafði nú
orðið lögheimili hans eftir að sambúðin
með Kúbu og Bandaríkjunum versnaði
óðum. En síðustu sjö mánuði hrakaði
einnig heilsu hans stórum. Hann hafði
lengi þjáðst af hlóðþrýstingi og á siSasta
degi nóvembermánaðar lagðist hann í
Mayosjúkrahúsið og lá þar í nærri tvo
mánuði sér til hvíldar og lækningar.
Hann var heima hjá sér í Idaho mánuð-
ina febrúar og marz og mestan hluta apríl-
mánaðar. En hann var krankur maður,
þjáðist bæði af aðkenningu af sykursýki
og meinsemd í lifur. Hann varð að fara til
Minnesota og dvelja á spítala um tveggja
mánaSa skeið. Mánudaginn 26. júní fór
Hemingway frá Rochester í bifreið til
Idaho og var kominn heinr eftir tveggja
daga ferðalag. Fjárlagaárinu var rétt lokiS
er hinn sjúki maður lá dauður hjá byssu-
húri sínu, sem honum þótti svo vænt um.
Það er ekki tilhlýðilegt óskvldum
manni að reyna að gera sér grein fyrir
því, sem bjó í huga ljónsins þetta síðasta
válynda sumar, er hann færðist nær sex-
tugasta og öðru aldursári sínu og þeim
afmælisdegi, er hann átti ekki eftir að
lifa. Þótt hann væri án alls vafa og ekki
án ástæðu áhyggjufullur um hnignandi
heilsu sína, þótt hann mætti harma missi
góðvina sinna og þótt lrann fengi ekki
farið til bújarðar sinna hjá Havana, þá
tókst honum þó að mestu leyti að vera á
ytra borði hinn sami æÖrulausi drengur,
er staðið hafði af sér allar stórhríÖar
jarðneskra örlaga. Levndarmál sín — og
þau voru mörg — hafði hann birt í
skáldskap sínum um fjörutíu ára skeið,
en hin sem dulin voru, geymdi hann
grafin djúpt hið innra með sér. Vera má
að fleiri komi fram í dagsbirtuna síðar.
En hér verÖur látið nægja að kveðja hið
mikla ljón með orðunum: recjuiescat et
te salutamus.
Sverrir Kristjánsson þýddi.