Andvari - 01.10.1963, Page 36

154
BJÖRN K. ÞÓRÓLFSSON
ANDVARI
Árni kvað á móti:
Þú ert afhrak mikið manns
og manna verstur narri,
að lýta sköpum skaparans,
skamma liundur, Starri.
„Er ekki getið, að þeir ættust þá fleira
við,“ segir Gísli.
Arni hefur verið dökkur á brún og brá.
Hann segir svo, er hann lýkur stuttu
kvæði til vinar síns:
Rýtti Ijóðum bendir örva,
hjartur lítt á hjarnar svörva.
Fyrstu árin, eftir að Árni Böðvarsson
kom úr Hólaskóla, er fátt um bann vitað
með vissu. Það er ekki rétt, sem Hannes
Þorsteinsson segir í Lærðra manna ævum
og Páll Eggert Ólason i fslenzkum ævi-
skrám, að Árni sé talinn meðal bjáleigu-
manna í Vatnabúðum í Eyrarsveit í
bændatali frá árinu 1735. í því bænda-
tali er hann bvergi skráður, en Árni
nokkur Tómasson er þá hjáleigumaður
í Vatnabúðum. Árni Böðvarsson mun
ekki bafa verið kominn í bóndastétt, þeg-
ar þetta bændatal var tekið. Hins vegar
má telja víst, að einbverntíma á árunum
1735—40 hafi hann kvænzt fyrri konu
sinni og farið að búa.
Fyrri kona Árna var Elelga, dóttir Sig-
urÖar lögréttumanns Hannessonar á
Brckku í Þingi. Þeim Árna og Helgu varð
tveggja barna auðiÖ. Voru það sonur, sem
dó ungur, og dóttir, sem dó ógift og barn-
laus. Gísli Konráðsson segir, að nokkrir
bafi talið sambúð þeirra bjóna lítt ástúð-
lega, „væri bún heldur sínk, en bann ör
og drykkfelldur". Löng bcfur sambúð
þeirra ekki orðið, og lauk ltenni með
skilnaði vegna bórbrots Árna. Árið 1742
átti bann barn með annars manns konu,
Þuríði Jónsdóttur, sem Hannes Þorsteins-
son segir, að kölluð væri Knúts Þuríður,
en maður hennar hét Jón Jónsson, og
bjuggu þau að Krossnesi í Eyrarsveit.
Bæði kona Árna og maður Þuríðar kærðu
þetta barneignarbrot fyrir prófasti í Snæ-
fellsnesprófastdæmi, sem þá var síra Hall-
dór Brynjólfsson, síðar biskup á Hólum,
og kom málið fyrir dóm á héraðspresta-
stefnu Snæfellsnesprófastsdæmis 23.
ágúst 1742. Spurði prófastur Árna „bvort
hann vissi sig sekan í því að vera föður
að því barni, sem Þuríður befði bonum
kennt, bvar til hann svaraÖi: Já, það er
aldeilis víst“. Málinu lauk með dómi
synodalréttar Skálholtsbiskupsdæmis upp
kveðnum 12. júlí 1743. Með þeim dómi
var Árni skilinn frá konu sinni og Þuríð-
ur skilin frá manni sínum. Enn freinur
er í dóminum lagt fyrir Ilalldór prófast
„að til balda" Árna og Þuríði „að víkja
so langt bvort frá öðru, að af þeirra ná-
vistum ekkert hneyksli orsakist". Vafa-
laust hefur Árni gengið til skrifta fyrir
brot sitt, og er sagt, að honum hafi þá
orðið þessi vísa á munni:
Réttvíst, guð, er ráðið þitt,
raunum mínurn hægðu,
svona fer nú svallið mitt,
syndaþrælnum vægðu.
Ekkert er vitað um barn Árna og Þu-
ríðar.
Ekki er vitaÖ, hvar þau Árni og Helga
bjuggu. Ráða má af orÖum síra Þorsteins
Péturssonar, að bann telji þau bafa búið
í Eyrarsveit. Þaöan segir bann, að Árni
hafi farið suður að Ökrum. En árið 1746
bindur Árni tvisvar í kenningum staðar-
nafn, sem hlýtur að vera nafn bæjar bans
eða örnefni nátengt bæjarnafninu. Ónn-
ur kenningin cr á titilblaði vísnakvers,
scin hann dagsetur „Mjóbrygg befrings"
21. janúar 1746 og nú er lagt inn á Lbs.
2409, 8vo. Hin kenningin er við lok
Haralds rímna Hringsbana sem eru frá
sama ári, og kveðst Árni enda þær „á
blóÖughaddar baki“. Orðin befring og