Andvari - 01.10.1963, Page 61

ANDVARI
ÁRNI BÖÐVARSSON SKÁLI)
179
sýslumaður lengi legið undir grun um
það, að fjárreiður hans væru ekki í lagi.
Eins og vænta mátti, þegar kóngi var
svona hátt skuldað, lét stiftamtmaður
mjög til sín taka skipti á dánarbúi Jóns
sýslumanns og skuldakröfur, sem hann
taldi það eiga. Magnús Kctilsson, sýslu-
maður í Dalasýslu, var skipaður skipta-
ráðandi dánarbúsins, en það kom í hlut
bróður hans, Guðmundar, sýslumanns í
Mýrasýslu, að heimta af ekkju Arna
skuld hans við dánarbúið. Stiftamtmað-
ur taldi, að þegar Árni dó hefði Jón
sýslumaður ekki vitað betur en próventu-
samningur þeirra frá 1762 væri enn í
fullu gildi, og vitnaði þessu til stuðnings
í bréf, sem sýslumaður hafði skrifað Ing-
veldi að Árna látnum. Hins vegar viður-
kenndi stiftamtmaður, að próventuskjalið
frá 1765, sem staðfest var af konungi,
hefði ónýtt og ógildan gert próventu-
samninginn frá 1762, en þar með væru
þær 90 vættir, sem Árni hafði fengið hjá
sýslumanni samkvæmt þcim samningi,
orðnar að hreinni skuld. Taldi stiftamt-
maður Árna hafa komið sviksamlega
fram við Jón sýslumann og fór um það
hörðum orðum í bréfum til sýslumann-
anna Magnúsar og Guðmundar.
Að sjálfsögðu var gagnkvæm erfðaskrá
Árna Böðvarssonar og konu hans stað-
fest með því skilorði, að um óðalsrétt
skyldi fara eftir landslögunr. Ilelmingur-
inn af bóndaeigninni í Okrum eða 15
hundruð var óðalseign Árna, en þeirri
eign munu þeir, sem konungs hagsmuna
áttu að gæta, hafa náð undir dánarhú
Jóns sýslumanns án málaferla. Fyrir henni
hljóta að hafa legið í dánarbúinu skilriki,
sem hvorki frændur Árna né ekkja hans
hafa séð sér fært að mæla gegn, en ekkert
er nú vitað um þau skilríki.
Eins og fyrr segir taldi stiftamtmaður
þær 90 vættir, sem Árni hafði fengið
hjá Jóni sýslumanni eftir próventusamn-
ingi þeirra frá 1762, hreina skuld við
dánarbú sýslumanns og lagði fyrir Guð-
rnund sýslumann Ketilsson að stefna Ing-
veldi Gísladóttur og dæma hana til
greiðslu á þeirri skuld. Enda var hún
dærnd til að greiða skuldina mcð vöxt-
um, alls 91 ríkisdal kúrant. Til greiðslu
skuldarinnar framseldi Ingveldur þann
helming hóndaeignarinnar í Ökrum, sem
hún taldi eign sína samkvæmt hinni
gagnkvæmu erfðaskrá þeirra hjóna. Á
alþingi 1782 var öll bóndaeignin seld
Idjaltalín kaupmanni, sennilega Hans
Oddssyni Hjaltalín kaupmanni á Stapa,
á 240 spesíudali. Ilclmingur þess verðs
kom í hlut Ingveldar, en af því fé hlaut
hún að greiða skuld þá, er nú var getið.
Svo mun hafa verið til ætlazt, að hún
fengi að búa áfram á Ökrum, en ekki
þurfti hún lengi að njóta þeirrar ábúðar.
Ingveldur andaðist á sama sumri sem
jörðin var seld.
Eins og fyrr segir er sennilegt, að Árni
hafi búið á bóndaeigninni í Ökrum einni
saman, en eigi að síður var hann fjár-
haldsmaður Akrakirkju. Einhvers konar
samning mun hann hafa gert við Jón
sýslumann um það, að sýslumaður tæki
við fjárhaldi kirkjunnar. Ekki ræktu þeir
skyldur sínar við hana betur en svo, að
þegar þeir féllu frá, var hún lítt eða ekki
hæf til messugjörðar. Stiftamtmaður taldi
þenna samning þeirra óljósan, enda skorti
skilríki um það, hver hefði upp borið
gjöld til kirkjunnar eftir að hann var
gerður. Krafðist stiftamtmaður þess, að
Ingveldur tæki þátt í byggingu kirkj-
unnar, en verjandi Ingveldar, Þorkell
Sigurðsson lagamóri, sem fyrr er getið,
mótmælti þeirri kröfu. Kirkjan var upp
byggð af nýju áður en Akrar voru seldir,
en ekki lét Ingveldur neitt af hendi rakna
til þeirrar byggingar. Að henni látinni
lagði stiftamtmaður fyrir Guðmund
sýslumann Ketilsson að gera kröfu í dán-