Andvari - 01.10.1963, Síða 119

ANDVARI
DULMÁL HAMÐISMÁLA
237
öðrum aðila. Eða hvort myndi ekki einnig
aðstaðan senr „vinaþjóð“ Húna, og hálf-
gerð undirþjóð að vísu einnig, hafa getað
örvað og þróað hirðskáldskaparlistina með
henni, söguljóðalistina, harnrsöguljóðið?
Elvaða norræn þjóð önnur en Erúlar
er hreint og bcint þessleg að hafa kveðið
frá eigin hrjósti:
„Vel höfum við vegit,
stöndum á val Gotna
ofan, eggmóðum,
sem ernir á kvisti."
— Erúlar, sem Jörmunrekur Iagði undir
ríki sitt, vafalaust eftir Iiörðustu vörn af
þeirra hálfu? Engir eru heldur þeim lík-
legri til að hafa kveðið framhald vísunnar:
„Góðs höfum tírar fengit,
þótt skylim nú eða í gær deyja;
kveld lifir maðr ekki
eftir kvið norna.“
Af Erúlum hefur trúverðug heimild,
latnesk, sagt greinilega svipaða, og sízt
minna hrífandi frásögu þeirri, er segir
af Böðvari bjarka, Eljalta hinum hug-
prúða og öðrum köppum Elrólfs kraka við
fall hans, eða Innsteini og öðruin Ilálfs-
rekkum er féllu með I Iálfi konungi —
eða Leonidasi og Spartverjum hans í
Laugaskarði — fyrir utan allt annað, sem
um hermennsku þeirra hefur verið skráð
í beztu samtímaritum grískum.
„Ear féll Sörli,
at salargafli,
en Hamðir hné
at húsbaki."
Þetta eru kölluð „Elamðismál in fornu,"
segir í Eddu.
Hamðismál in fornu! Já, hversu feikna
forn! Flestir norrænu- og germönsku-fræð-
ingar munu hallast að því, á þessari öld,
að Hamðismál séu frumkveðin á þjóð-
flutningatímanum, enda mjög brcngluð
talin í þeirri mynd sem Sæmundar-Edda
flytur. Einna liklegast mun hafa þótt, að
þau séu frumkveðin með Goturn. Hins
vegar hef ég hér að frarnan sýnt með
einu, svo gott sem úr skerandi dæmi, að
hér um bil óhjákvæmilegt er að ætla höf-
und þeirra hafa verið af óvinaþjóð Gota
— þjóð, sem a. m. k. innan um og saman
við hafi átt full fjandskaparviðskipti við
Gota, og bcnti sérstaklega á Erúla sem af
fleiri ástæðum líklega.
Nú skal enn bent á atriði í sjálfu kvæð-
inu ályktun þessari til aukins stuðnings.
Kvæðið er, eins og t. d. I Iyndluljóð,
ekki allt þar, sem það er séð. Það er m. ö.
o. táknrænt öðrum þræði; fjallar ekki,
eins og það læzt gera, eingöngu um harm-
leik í einkalífi tveggja—þriggja fjöl-
skyldna, sem lifðu sunnarlega í Evrópu
á þjóðflutningaöld, og enginn hefur raun-
ar botnað í, að vakið skyldi hafa svo öfl-
ugan og þrálátan áhuga skálda í Noregi
og á íslandi sem hin stórbrotnu Eddu-
kvæði bera órækt vitni um.
Guðrún Gjúkadóttir er í Hamðismál-
um öðrum þræði Erúlaþjóð þjóðflutn-
inganna. Guðrún var þrígift — í fyrsta
sinn af ást. Næst var hún gefin nauðug
Atla Húna-konungi. Húnar kúguðu
Erúla-þjóðina (þ. e. a. s. ríki hennar við
Svartahaf) til bandalags við sig, og urðu
Erúlar eftir það að fylgja Húnum í öll-
um þeirra herferðum allt til dauða Attila
— 70—80 ár — sem frjálsir bandamenn
að nafninu til.
Eftir dauða Atla leiða örlögin Guðrúnu
nauðuga-viljuga til Jónakurs konungs, og
giftist hún honum. Fræðimenn munu
sammála um, að með Jónakri sé átt við
Odovacar, sem steypti vest-rómverska
ríkinu með Erúla sem styrkustu stoð sína
í hernum, og þágu þeir að launum m. a.
geysimiklar jarðeignir víðsvegar um Ítalíu,
sem lengi gætti og alkunnar eru í sögunni