Andvari - 01.01.1948, Side 8

4
Þorkell Jóhannesson
A.NUVARI
fjöldann í landinu. Við vitum, að í um 30 ár fjölgaði lands-
fólkinu ekkert að kalla. Vesturheimur tók á þessum tíma sem
svaraði allri viðkomu þjóðarinnar. Séu þessir reikningar
gerðir upp, kemur í ljós, að um 20% af þjóðinni hafa á þess-
um tíma flutzt vestur um hafið. Ég er því miður ófróður um
það, hversu mikinn skerf hlutfallslega íslendingar hafi lagl
til landnámsins vestra, miðað við aðrar þjóðir og mannfjölda
þeirra. En það er ætlun mín, að hér höfum við sem oftar
breytt rausnarsamlega, og þegar til þess er litið, að við bjugg-
um og búum enn í landi, sem katla má lítt numið, þarf eng-
um blöðum um það að fletta, að fólksflutningarnir héðan vest-
ur um haf á síðustu áratugum 19. aldar voru þjóðinni ofrausn.
Á þeim tímuin var víst lítill ágreiningur um það, að ísland
væri fátækt land. Og fátækt var það, efalaust, en einna sízt
aflögufært af dugandi fólki, og er svo enn, þótt síðan hafi
mannfjöldinn vaxið um allan helming. Þetta er víst öllum
nógu vel ljóst nú orðið. En fyrir 60—70 árum horfði þetta
nokkuð öðruvísi við. Ýmsum þótti þá fullnóg um þrengslin
víða um byggðir landsins, og margur yfirgaf þá ættjörð sína
við litla eftirsjá þeirra, er eftir sátu, sá er þó gerðist milcils
háttar starfsþegn í Vesturálfu og talinn þar með brautryðj-
endum og leiðtogum í sókn landnemanna inn yfir auðnir
hins villta lands. Landnámsöld íslands hin nýja var þá enn
ekki hafin, hvorki til sjávar né sveita. Tíminn var ekki kom-
inn, og við svo búið var mannsins ekki þörf um sinn. Eitt-
hvað á þessa leið hefur sagt verið um vesturfarir íslendinga
fyrr og síðar, og er þá eigi síður af hreysti mælt en röksam-
legri íhugun. Þarf reyndar ekki langrar röksemdaleiðslu um
þetta efni, meðan menn kunna enn sæmileg skil á samlagn-
ingu og frádrætti. Hefði þjóð vor átt á að slcipa um 85 þús.
manna við aldamótin 1900, í stað um 70 þúsunda, myndi henni
áreiðanlega hafa sótzt betur í viðreisnarbaráttunni í atvinnu-
efnum sínum upp úr aldamótunum. Hitt er svo annað mál,
að dæmið um Vesturheimsferðir íslendinga er miklu flóknara
en svo í heild sinni, að það verði leyst til hlítar með svona
einfaldri reikningslist. f þessum stutta þætti er þess enginn