Andvari - 01.01.1948, Blaðsíða 27

ANDVARI
Rögnvaldur Pétursson
23
víðar í þeim fræðuin, varð honum sístreymandi uppspretta
andlegs styrks og hressingar. Manngildis- og mannhelgishug-
sjón norræna kynstofnsins, eins og hún birtist í þessum kvæð-
um og sögum, og siðspeki sú, sem henni var tengd, virtist
honum vænlegri til þess að lyfta manneskjunni, koma henni
til manns, en flestar aðrar kenningar, fornar og nýjar. Það
getur verið vafamál, að hve miklu leyti menning, sem þróast
með einhverjum kynþætti, er eðlishundin. Sú var hans skoð-
un, að þannig væri íslenzkri menningu farið. Rök til þess liugð-
ist hann finna i sjálfri þjóðtungunni, bókmenntastarfi þjóð-
arinnar frá öllum öldum, í lífi og starfi einstaklinga — ekki
allra, langt frá því — en nógu margra, nógu oft og víða, til
þess að trú hans á eðliskosti þjóðarinnar, þjóðina sjálfa og
framtíð hennar var óhagganleg. Slíka trú hafa fleiri alið í
brjósti, skáld og spámenn, svo sem Einar Benediktsson og
Helgi Pétursson. Rögnvaldur Pétursson var öllu freniur vitur
niaður og raunsær. Hann hafði eins og Odysseifur forðum
víða farið, kynnzt mörgum löndum og þjóðum, siðum þeirra
°g menningu að fornu og nýju, svo að fáir íslendingar hafa
þar víðförulli orðið, enda víst fáir gerhugalli. En því víðar
sein hann kynntist og því ríkari sem hann varð að þekkingu
°g margvíslegri reynslu, því eindregnari þjóðernissinni varð
bann. Hér mætti bæta því við, að honum óx að sama skapi
'andlæting um hagi og háttu þjóðar sinnar sem hann unni
benni meira og sá henni til handa hetri kosti en hún virtist
stundum bær um að kjósa. Og hér bregður fyrir mynd frum-
byggjans — mynd þjóðarinnar sjálfrar, sem hefur, eins og
sjálfur hann, lent i mikilli herleiðingu, brotizt tram úr alda-
gamalli einangrun og hýst nú til þess að sækja fram á ný,
e*a í flokki margra þjóða, er um ýmsa, mjög augsýnilega
þluti, eru henni freinri, öflugri og auðugri. Myndu ekki hér við
e*gu orðin, sem hann beindi 1910 til landa sinna í Norður-
Hakota og um leið til allra Islendinga vestra: „Ýmsir hafa
aiinnzt á framtíð vora hér. Hugsa þeir sér land þetta sem
'atnsgrautarkerlingu. Það býr til graut úr þjóðkvíslunum, sem
bingað flytjast. Og vér erum ekki nógu rnikil grjón til þess