Andvari - 01.01.1948, Page 32

28
Þorkell Jóhannesson
ANDVARI
í þessari för kynntist Rögnvaldur fyrst landi sínu og þjóð
af eigin sjón og raun. Þau kynni áttu eftir að vaxa, verða dýpri
og nánari við ferðir hans hér og dvalir siðar: 1921, 1928—30,
1934 og 1937, sem síðar skal að vikið. Fáir íslendingar i Vest-
urheimi hafa jafnoft lagt leið sína hingað, oft til alllangrar
dvalar, né tekið slíkri tryggð við land sitt og þjóð, svo að
honum var orðið nær að nauðsyn að koma hingað og dveljast
hér nokkuð með fárra ára millibili.
Þegar síra Rögnvaldur hvarf aftur úr íslandsför sinni 1912
til Winnipeg, bjó honum margt í buga, en fæst af því kom í
ljós að sinni. Hann gerðist skönmiu síðar ritstjóri Heims-
kringlu, sem fyrr var gelið, en felldi sig ekki til lengdar við
það starf. Svo kom fyrri heimsstyrjöldin. Sambandið við ís-
land varð þá slitrótt, en heima fyrir hlóðust að verkefnin.
Prestsstarfið, sem hófst nú af nýju (1915), var erfitt þessi
ár. Fjöldi manns lenti á vígvöllum styrjaldarinnar og áttu
ýmsir ekki afturkvæmt. Landið var lostið harmi og byggð-
irnar flakandi í sárum. Og í styrjaldarlokin herjaði spánska
veikin grimmilega. Hvarvetna var huggunar og hjálpar þörf.
En þótt skyldurnar við dauðann væri strangar og knýjandi,
voru hugsjónirnar, sem lífinu og framtíðinni voru helgaðar,
hvergi á hillu lagðar. Á þessum árum varð hann einn af aðal-
eigendum blaðsins Heimskringlu, og þótt hann hefði ekki með
höndum ritstjórn blaðsins, var hann upp frá þessu nátengdur
ritstjórn þess og réð mestu um stefnu hlaðsins eftir stríðslok.
Var það að sjálfsögðu mikill styrkur í átökum þeim, sem fram
undan voru, um endurskipulagningu únitariska kirkjufélags-
ins, sem fyrr var að vikið, og í baráttunni fyrir stofnun Þjóð-
ræknisfélags íslendinga í Vesturheimi, er nú var hafin, og svo
öðrum áhugamálum hans, meðan við naut.
VII.
Ég skal ekki fara mörguin orðum uni stofnun Þjóðræknis-
félagsins, en sjálfur hefur Rögnvaldur skýrt greinilega frá henni
í hinni stórmerku rilgerð sinni um þjóðernissamtök íslend-
inga í Vesturheimi í Tímariti Þjóðræknisfélagsins. Hér áttu