Menntamál - 01.12.1949, Qupperneq 11

menntamál
133
þessari umhyggju var ekki lokið, þótt við værum horfin úr
umsjá hans. Hann fylgdist ætíð af sama áhuganum með
því, hvernig okkur vegnaði. Er mér til efs, að til séu á
voru landi mörg dæmi um slíkt föðurhjarta.
Hann lagði mikla áherzlu á að ala upp með okkur ríka
skyldutilfinningu gagnvart skólanum, vildi gera hann að
eins konar ættlandi í hugum okkar. Þótti sumum þar kenna
nokkurra öfga, enda er það svo um okkur, sem daufari eig-
um tilfinningar, að okkur þykir ýmislegt öfgakennt í fari
þeirra, sem geðríkari eru.
Um skólaræður Sigurðar, hygg ég, að svo megi að orði
kveða með nokkurum sanni, að þær séu talsvert sérstæð-
ur þáttur í bókmenntum þjóðarinnar. Ég hef þekkt greinda
og góða lesendur úr alþýðustétt — og þeirra eru bókmennt-
irnar —, sem biðu hverrar skólaræðu Sigurðar með óþreyju
eins og skáldsögu frá hendi eftirlætishöfundar. Og sumir
þeirra töldu þær til beztu bókmennta, sem þeir ættu völ.
Hins vegar hygg ég, að flestar þeirra, sem ritaðar eru, hafi
farið að miklu leyti fyrir ofan garð eða neðan hjá þeim
nemendum, sem þær voru fluttar. Þær voru miðaðar við
annað þroskastig og aðra lífsreynslu en manna um og inn-
an við tvítugsaldur. Og þær voru efnismeiri en svo, að
þeirra yrðu full not að hlýða á þær einu sinni. Hann mun
hafa ætlað þeim að vera meira en tækifærisræður ein-
göngu. Þær voru engu síður innlegg i umræðurnar um
vandamál mannfélagsins.
í ræðum Sigurðar og ritstörfum birtast yfirleitt sömu
kostirnir og í kennslunni. Að vísu gætir þar minna gaman-
semi hans, léttleika og fyndni. Þær eru alvöruþrungnar,
í þeim er þung undiralda. En þeim efnum, sem tekin eru til
meðferðar, eru gerð rækileg skil. Þau eru skoðuð í krók og
kring og þeim velt og bylt á allar hliðar og það svo, að erfitt
er að hugsa sér, að það verði öllu betur gert. Hins ber auð-
vitað að minnast, að hugsunin er ekki almáttug við lausn
viðfangsefna. Rannsóknin hlýtur og að eiga þar mikið