Menntamál - 01.09.1964, Qupperneq 35
MENNTAMÁL
29
er erfiðastur vegna þess, að letrið er táknmál, sem þarf að
túlka og gefa merkingu, þ. e. a. s. það þarf að breyta hinum
rituðu eða prentuðu táknum, bókstöfunum, í orð og hug-
myndir, en til þess verður lesarinn að tengja rittáknin minn-
ingu orðs úr mæltu máli. bessi minning, eða „hið innra orð“
eins og það er kallað, er sú tilfinning, sem við höfum af
orðinu, þegar við lnigsum það. Við heyrum þá einhvern
veginn innra með okkur hin mismunandi hljóð þess, hljóm-
myndina. Til stuðnings höfum við einnig mjög veika til-
finningu fyrir hinum ýmsu hreyfingum, sem talfærin verða
að framkvæma til að mynda orðið, — hreyfimyndina. Oft
getur maður líka eins og séð orðið fyrir sér skrifað eða
prentað sem sjónmynd. Þessir þættir orðtilfinningarinnar
eru missterkir eftir einstaklingum. Flestir „heyra“ aðallega
orðið, aðrir skynja orðið fyrst og fremst sem hreyfingu, og
enn aðrir fá skýrasta „sjónmynd" af orðinu. Þessar mismun-
andi innri myndir, hljómmynd, hreyfimynd og sjónmynd,
fullgera í sameiningu „hið innra orð“. Og til þess að tala
eða skilja mælt mál eða ritað er nauðsynlegt, að „hið innra
orð“ sé heilbrigt og hægt að framkalla það meðvitað eða
ómeðvitað.
I stórum dráttum fer lestrarstarfið fram á þann hátt, að
fyrst birtist mynd hins prentaða orðs á nethimnu augans.
Þaðan berast taugaboð til heilans, þar sem skynjunin verð-
ur að sjónrænum áhrifum. Þessi áhrif vekja í heilanum
minningu um samsvarandi hljóm-, hreyfi- og sjónmyndir
(þ. e. a. s. samsvarandi „innra orð“), og þá fyrst getur orðið
til efnishugmynd, vitneskja um merkingu orðsins. Frá heil-
anum berast síðan boð til talfæranna, sem gera lesaranum
kleift að segja orðið hátt eða í hljóði.
Hinir ýmsu þættir þessarar athafnar eru mjög háðir liver
óðrum. Mynd sjónskynjunarinnar af orðinu, hið „innra
orð“ heilastöðvanna og talhreyfing talfæranna fléttast sam-
an í einn verknað. Þessir þættir þurfa gagnkvæman stuðn-
ing til að fidlgera athöfnina, og þeir bæta hver annan upp.