Menntamál - 01.09.1964, Qupperneq 42
36
MENNTAMÁL
Hvers konar heimilisóreiða, drykkjuskapur, missætti eða
skilnaður foreldra o. s. frv. hefur djúp áhrif á sálarlíf barna
og brýzt fram í tilfinningabundnum viðbrögðum eins og
ótta, þrjózku eða enn öðrum taugaveiklunareinkennum.
Slík börn skortir iðulega sjálfstraust, frumkvæði og einbeit-
ingu, og þau eru utan við sig í kennslustundum. Stundum
kemur þetta fram í hegðunarvandkvæðum. Allt þetta verkar
eins og hemill á námsárangurinn.
Lestreg börn eru stundum vannærð og vanhirt. Þetta birt-
ist í því, að þau eru kvillagjörn, pasturslítil og daufgerð.
Þau skortir framtak og viljakraft og ná því ekki þeim
árangri í námi, sem efni standa til.
Börn geta líka verið vanhirt og vannærð í andlegum skiln-
ingi, þótt viðurgerningur hið ytra sé óaðfinnanlegur. Hin
síðari ár hefur andlega vanhirtum börnum farið fjölgandi
— á sama tíma og vannærð og tötraleg börn verða æ fá-
séðari. Orðfæð og almennt reynsluleysi þessara barna veld-
ur því, að venjulegt byrjunarnám í lestri verður þeim of-
viða, þegar þau setjast á skólabekk. Það er vert sérstakrar
athygli, að börn, sein koma í skólann með óþroskað málfar,
takmarkaðan orðaforða og lítinn almennan skilning á um-
hverfi sínu, lenda yfirleitt í örðugleikum með lestrarnám-
ið, enda hefur það komið giöggt fram við rannsóknir, að
náið samband er á milli svokallaðs smábarnamáls og les-
tregðu.
Þau uppeldismistök heimilanna, sem hér liefur verið
drepið á, hafa öll verulega þýðingu, þegar leitað er ástæðna
fyrir örðugieikum við lestrarnám, en þó er ein orsökin
ónefnd, sem ég ætla, að sé ein algengasta undirrót lestregð-
unnar hér á landi, og á skólinn þar raunar sinn hlut að
máli. Þessi orsök er ótímabær lestrarkennsla, en því miður
er það algengt, að foreldrar láti börn sín hefja lestrarnám
áður en þeim þroska er náð, sem nauðsynlegur er til þess
að árangurs megi vænta af slíku námi. Sérstaklega er þetta
varhugavert, þegar kennslan er í höndum fólks, sem ekki