Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1931, Blaðsíða 93

'3ÐUNN
Bækur.
191
stórar. Um hitt, hvernig strákpjakkurinn frá Grýtu fór að
ná eignarhaldi á öllum pessum jörðum, fáuin við ekkert að
vita. Pað er eftirtektarvert, að fyrsta skifti er Jón Arason
seilist út fyrir biskupsdæmi sitt, þá er pað til pess að ná
undir sig jörðum austur í Hornafirði, sem hann telur sig
hafa eignarrétt á — pó ef til vill dálítið vafasaman. En
petta verður upphaf peirra miklu umsvifa, er náðu há-
marki, þá er hann segist hafa brotið undir sig alt Island
nema hálfan annan kotungsson — og upphafið að ósigri
hans um leið.
I bók Gunnars Gunnarssonar lesum við í línunum, að Jón
Arason var mikill kirkjuhöfðingi og afbragð annara manna
að skörungsskap og livers kyns mannkostum. Milli línanna
lesum við, að hann var einn mesti stórburgeis sinnar sam-
tíðar, er öllu vildi ráða og yfir gína — harðdrægur fjár-
aflamaður, sem gerði sér far um að auka auð og völd
kirkju sinnar jafnt og sjálfs sín og var önnum kafinn að
hlaða undir ættingja sína og vildarmenn.
Höf. fylgir íslenzkri arfsögn í pví, að hann leggur ríkari
áherzlu á sjálfstæðisbaráttuna en trúardeilurnar. Og pað
niun verða alment álit, að hann hafi náð pvi marki, er
hann setti sér: að sýna oss líf Jóns Arasonar sem stór-
fenglegan harmleik. Það er átakanlegt að fylgja ferli hins
gamla biskups, sem ekki skilur sinn tíma — áttar sig ekki
á því, sem er að gerast í kringum hann. Málstaður sá, er
uann berst fyrir, er dauðadæmdur, og skilningurinn á pví
Uggur svo að segja í loftinu. Það lætur nærri, að pað sé
Jón Arason einn, sem ekki skilur tákn thnans. Jafnvel í
^num hans á hin nýja lnigarstefna ítök, eða pá grunar að
•ninsta kosti, að hér sé verið að vinna fyrir gýg. En þeir
Uylja penna grun sinn og standa við hlið ofurliugans, föður
þeirra, í baráttu lians — af sonarlegri ræktarsemi og virð-
‘ugu og af trúmensku við lög og landsvenjur. 1 pví, hvern-
*g höf. lætur oss skilja þenna innri tvíveðrung — þrátt lyrr-
lr ytri samheldni — án pess að þurfa að fara um það
niörgum orðum, sannar hann sig sem réttborinn arftaka
Þeirra manna, er rituðu hinar beztu af fornsögunum.
Þenna rétt sinn er hann að sanna bókina á enda. Gunnar
Gunnarsson er orðinn meistari í frásagnarlist. Hann dottar
•uldrei, missir aldrei tökin á athygli lesandans. Og með