Iðunn : nýr flokkur - 01.07.1934, Qupperneq 62

220
Nútíðarbókmentir Bandaríkjamanna.
IÐUNN
iyrir ritum og skoðunum þessara tveggja risa. Og nú
er svo komið, að Sinclair er ekki að eins viðurkendur
sem hinn mikli, siungi og óhræddi umbótamaður, held-
ur lika sem sá rithöfundur, sem hafi gert hinum yngri
skáldum hin þjóðfélagslegu viðfangsefnin lifandi og
ljós, lagt þau svo að segja upp í hendurnar á þeim.
Theodore Dreiser er fæddur árið 1871. Hann er af
þýzkum ættum — og er hann elzta stórskáld Banda-
rikjamanna, sem fætt er og upp alið í Miðríkjunum.
Eins og glögglega hefir komið fram i því, sem ég
hefi þegar sagt urn Upton Sinclair, er Sinclair ákafur
málflytjandi í skáldsögum sínum og ritgerðum, en það
er Dreiser yfirleitt ekki. Samt sem áður eru lýsingar
h ins á veruleikanum engu síður sannfærandi, enda að
mínu viti enn þá ægilegri og ljósari vottur hörmu-
legra staðreynda ytra og innra. Flann er svartsýnn og
skarpskygn í senn. Svona hörmulegt er þetta, heyrist
okkur hann segja, inn á milli lýsinga sinna, og úr því
að það er nú svona, þá er bæði heimskulegt og von-
laust að reyna nokkuð að laga það. Hann er ekki bund-
inn af neinum fordómum eða siðakröfum. Siðalærdómar
virðast jafnvel í hans augum hlálegur barnaskapur,
þar sem hinn ytri, ægilegi veruleiki sé sprottinn af
þeim innri, sem aftur stjómist af frumstæðum, dýrs-
legum hvötum, sem aldrei geti orðið annað en það,
sem þær eru og hafa verið frá upphafi vega.
Auðvitað hefir þessi höfundur mætt mótspyrnu
allra þeirra, er ekki hafa séð, hvert hefir verið hið
bókmentalega og menningarlega hlutverk hans. Eink-
um var sjálfsögð andstaðan frá fulltrúum hinnar gömlu
hreinlífis- og siðferðisstefnu, sem átti sér aðalvígi hjá
yfirstéttunum í borgum og bæjum Austurrikjanna.
Enda átti Dreiser erfitt uppdráttar. Enginn vildi gefa