Iðunn : nýr flokkur - 01.07.1934, Side 67

IÐUNN
Nútiðarbókmentir Bandarikjamanna.
225
sálfræðingur, kom vestur og flutti fyrirlestru um rann-
sóknir sínar og kenningar. Þessir fyrirlestrar vöktu
geysilega eftirtekt — og enginn getur lesið sér að
fullum notum hinar nýjustu bókmentir Bandarikjanna
án joess að kunna nokkur skil á kenningum Freuds.
Þeirra gætir meira í þeim bókmentum en nokkrum
öðrum, sem ég þekki, nema ef vera skyldi allra nýjustu
bókmentum Norðmanna, sem í þessu sem öðru eru
óvenju vakandi.
Þessi áhrif Freuds verða skiljanleg, þegar það er
athugað, hve fordómar strangra og úreltra kennisetn-
inga hnejitu allar náttúrlegar hræringar tilfinningalífs-
ins í fjötra. Freud kennir, að frjáls og óþvingaður
vöxtur sé skilyrðið fyrir heilbrigðu lífi, og hann benti
á þröngsýnið og fordómana í uppeldi og samlífi
manna sem orsök hinna mörgu og augljósu samfélags-
meina. Allir, sem þráðu frelsið og höfðu dáð og dug
til uppreistar, tóku því þessum lærdómum tveim
höndum. Og nú var bent á ýmis meinleg og jafnvel
háskaleg atriði, sem ættu rót sina að rekja til þröng-
sýni og skinhelgi. T. d. hlutu öll hin ströngu bönn
siðferðispostulanna að hafa hin örlagaþrungnustu á-
hrif á sálarlif og líðan manna. Einnig var sýnt fram
á, að sjálfsvelþóknun siðgæðinganna og harðir dóm-
ar þeirra um hina svörtu sauði hefðu mjög spillandi
afleiðingar í för með sér. Þá voru sömuleiðis færð
rök að þvi, að hið undarlega æsta trúarlíf, þar sem
einn trúarflokkurinn reis upp öðrum þröngsýnni, sér-
legri og umburðarlausari, stæði í sambandi við höft-
in og hömlurnar á tilfinningalífi manna. Menn, sem
ekki fengju útlausn hvata og tilfinninga á eðlilegan
hátt, leituðu sér stundarfróunar í hreinum og bein-
urn trúarærslum. Og stríðið milli frjálsrar, raunsærrar
Ifmnn XVIII 15