Kirkjuritið - 01.10.1971, Blaðsíða 52

Kirkjuritið - 01.10.1971, Blaðsíða 52
sagnaritunar, þ. e. a. s. Ari prestur hinn fróði Þorgilsson, sem fœddist um órið 1067 ó Helgafelli. Hann grund- vallar bókmenntir vorar með ritum íslendingabókar og mjög er líklegt, að hann hafi ritað a. m. k. frumgerð Landnómabókar. Með þeirri bók skapar hann [slendingum algera sér- stöðu, þvl engin önnur þjóð I víðri veröld ó sllka heimild um uppruna sinn. Það varð þjóðinni mikil gifta, að afstaða kirkjunnar hér varð þjóð- leg gagnstœtt því er tiðkaðist ó meg- inlandi Evrópu ó þessum tima. Kirkjan afneitar því ekki, er hinir fróðu menn höfðu fram að fœra, heldur varð- veitti þjóðlegar sagnir ón þess að lita þœr verulega af skoðunum sinum. Þjóðleg varð kirkjan einnig vegna þess, að hún ritaði ó íslenzku móli og gerði íslenzku að ritmóli, jafn- framt þvi, sem hið alþjóðlega ritmól kirkjunnar, latínan, hélzt. Ari fróði ritaði t. d. íslendingabók ó íslenzku og gaf þar fordœmið. Ritun sagna ó latinu hefði komið almenningi að litlum notum, enda komst frœðimað- ur einn svo að orði, að ritun bóka ó latínu vœri hið sama og tala við sjólfan sig. Ritun þjóðlegra íslenzkra sagna er heil og sönn spegilmynd af þjóðlífinu fró upphafi byggðar landsins og hér vann islenzka kirkj- an brautryðjendastarf, frumkvöðuls- verk, sem henni verður seint full- þakkað. II Skal nú rœtt nokkuð um forustuhlut- verk kirkjunnar varðandi skóla- og kennslumól. Áður en biskupsstólar voru stofnaðir komu hingað trúboðs- biskupar, erlendir, sem vafalaosl hafa tekið ýmsa Islendinga í l®rl" ísleifur, sonur Gissurar hvíta, nam klerkleg frœði í Þýzkalandi og e' hann hafði við biskupsdómi tekið/ kenndi hann ungum mönnum og hél' skóla í Skólholti. Var þó hinn mest' skortur ó menntuðum mönnum hugðist ísleifur með þessu bceta þeim skorti. Lítið er vitað um kennslu í Skólholti ó dögum Gissurar biskup5 Isleifssonar, en Teitur prestur, bróð'r hans i Haukadal, hélt skóla og kennd' mörgum þjóðkunnum mönnum, sV° sem t. d. Ara fróða. I Odda v°r einnig skólasetur. Þar sat Sœmundur prestur Sigfússon hinn fróði. Að v'sU fara ekki miklar sögur af kennslu hans. Hlýtur þó svo að hafa ver' um jafnlœrðan mann og Sœmundur var. Eru alþekktar kynjasögur, er un1 hann spunnust vegna kunnóttu hof5 og lœrdóms. I Jónssögu helga e' talið, að hann hafi verið ,,einh'/e' mestur Guðs kristni til nytsemdar til Islandi." Benda þessi ummœli þess, að hann hafi miðlað samlðnd um sínum af lœrdómi þeim hinurri mikla, er hann nam ytra. —- ^ skólana í Odda og Haukadal erU ekki miklar heimildir, en allt bend^ til þess, að þar hafi verið stundu þjóðleg frœði að mestu, en skólorn'r auk þess verið lesskólar. Sennile9ö er fyrsti lœrði skólinn, er þvi nctfn' mœtti nefna, stofnsettur ó Hólum biskupstíð Jóns helga ÖgmundssonOn um 1110. Sjólfur hefur biskup ver'g lœrður vel og hefur ekki þótt annO hœfa en fó lœrða menn til kennslu starfa. Fékk hann sem skólameisto ro 50
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100

x

Kirkjuritið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Kirkjuritið
https://timarit.is/publication/443

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.