Kirkjuritið - 01.10.1971, Side 58

myrkar og erfiðar ó flesta lund. En
þjóðin lifði allar þessar hremmingar
af, lét aldrei yfirbugast af óblíðum
kjörum, af því að hún átti eld and-
ans, er ornaði þá bezt, er kuldinn
var mestur og myrkrið svartast. Hún
átti í hjarta sínu trúna á Guð og
son hans Jesú Krist og missti því
aldrei kjark eða tapaði trú á landið.
Því er þessi litla þjóð það, sem hún
er nú, sjálfstœtt lýðveldi með glœsta
ytri menningu og verulegar þjóðar-
tekjur og þjóðarauð, a. m. k. borið
saman við það sem áður var, en
allt er þetta veraldargengi fallvalt,
skorti hina innri menning, siðgœði
og trú, drepist líf andans í dróma.
Það er ekki vandalaust að gœta fjör-
eggs frjálsrar smáþjóðar, svo brot-
hœtt sem það er og auðvelt að glopra
því sér úr höndum, eins og dœmin
sanna úr þjóðarsögu. En vilji menn
varðveita það heilt og óskert, þá
mega kirkja og kristni ekki gleymast.
Verði þeim hornsteinum, er hún hefur
lagt, kippt burt, andlegri leiðsögn
hennar hafnað, þá mun hin háreista
menning nútímans brátt hrörna og
riða til fails. Svo fór á Sturlungaöld,
og sú saga getur endurtekið sig enn.
Mörgum sýnist merki slíkrar menn-
ingarhnignunar blasa við. Það er
álit ýmissa sagnfrœðinga, að auk
framfaratímabila í menningu þjóða,
komi tilsvarandi hnignunartímabil og
er skírskotað til reynslu sögunnar um
þetta. Meðan Evrópuþjóðirnar voru
ósiðaðir steinaldarmenn stóð menn-
ingarlíf með blóma hjá Kínverjum.
Menning þeirra staðnaði síðan og fór
hnignandi um langt skeið. Svipaða
sögu má og segja um Indverja, Kal-
dea og Egypta, svo að dœmi serJ
nefnd. Eins þekkjum vér gullaldar-
tímabilin í sögu Grikkja og Rómverja<
er ekki áttu sér ýkjalangan aldur-
Og nú virðist röðin komin að hinum
vestrœna heimi og menningu hans-
Hœpið er, að hér sé um eðlislögmál
tilverunnar að rœða, svo sem gizkað
hefur verið á. Þá vœri mannkyni jafn-
an hrint aftur, er það leitaðist við
að klífa hinn erfiða hamar þekking°r
og framfara í sókn og leit á œðstu
mið mannsandans. —
Raunveruleg menning þjóða er
fólgin í tvennu. Annars vegar þekk'
ing á eðli og lögmálum hinnar sýn1'
legu, áþreifanlegu tilveru. Þetta er
hin ytri menning. Hins vegar er hun
fólgin í eðliskostum einstaklingann0,
að þeir þekki sjálfa sig, skynji tak-
mörk sín og hafi vilja og vit til
neyta orku sinnar í þágu og þi°n'
ustu lífsaflanna. Á þessu grundvallast
hin innri menning.
Hin ytri menning vestrœnna þjóðd
er eins fullkomin og mannleg hugsuP
fœr greint. En hún hefur ekki reyiizt
einhlít. Heimsstyrjaldirnar tvœr á
irstandandi öld eru hryggileg dce1111
þess. Persónuþroskinn og viljinn rl
hins góða óx ekki eða a. m. k. hé!zt
ekki í hendur við tröllaukna ytri þe^^,
ingu og menningu. Orsakanna rna
víða leita, svo sem i hugsunarhced1
þjóða, uppeldisaðferðum, þar sem
hyggja andans hefur vikið fyr,r
hyggju efnisins. Kirkjan hefur misst
tök og áhrif hennar farið þverrand'-
Efnishyggjan gerði menn hirðulauS°
og alvörulitla í breytni og reyndist
fóstra margskonar lasta. Togstreitc*
hefur verið háð um völd, fjármunl
56