Jörð - 01.08.1931, Page 16

14 »MATUR ER MANNSINS MEGIN« [Jörð
„Matur er mannsins megin.“
Þ R E N N T er hhitverk fæðu:
1) leggja líkamanum orku til verks og hita; 2) leggja
til efni í líkamsvefi; 3) leggja til efni, er stýra efnaskift-
um líkamans. —
Næringarefni þau, er orJcu veita, eru þrenns konar:
1) kolvetni, 2) fitur og 3) holdgjafar.
Kolvetni eru aðalefni mélmatar, korns, grjóna, rótar-
ávaxta, kartafla, makarónía, sykurs, hunangs, síróps,
sætinda og niðursoðinna aldina.
Feitmeti þekkja allir; er hrein fita meira en helmingi
di-ýgri til orku en nokkur fitulaus matur.
IJoldgjafar eru einkum í keti, fiski, eggjum, mjólk, osti
og skyri. —
Næringarefni þau, er leggja til efni í líJcamsvefi, eru:
1) holdgjafar, 2) steinefni, 3) fjörefni og 4) vatn.
Steinefnin eru kalk, fosfór, járn og joð. Er Jcalkið í
mjólk, aldinum, »garðamat«, kjarna,* **)) og sumum sölt-
um.:f*) Fosfór er í mjólk, áfum, garðamat, kjama, eggj-
um og keti. Jám er í keti, spínati (heimulu) og öðrum
»garðamat«, kjama, mjólk, eggjum, og aldinum. Joð er
einkum í sjávarmat.
Börn þurfa mikið af holdgjafa á móti fullorðnum
mönnum, sem tekið hafa út vöxt; þurfa þeir holdgjafann
einkum til endurnýjunar líkamanum, sem eyðist jafnt og
þétt af sliti. Bein og tennur eru aðallega úr kalki og fos-
fór. Blóðið innibindur járn í sér, en skjaldkirtillinn joð.
Þurfa börn og unglingar efna þessara tiltölulega meira
við en uppkomnir menn. —
Næringarefni þau, er orJca á efnaskifti kirtla og ann-
*) Með því orði á ég við það, er á ensku er nefnt »whole grain«,
nfl. mélmat og kornmat, sem ekki hefir verið sviftur kjarnhýð-
inu; en við það eru bundin flest næringarefni komsins önnur en
kolvetni (sterkjan, hvíta mélið).
**) Það, sem venjulega er nefnt »salt« á íslenzku, er ein tegund
af þúsundum salta.