Sjómannadagsblaðið - 01.06.1989, Page 59

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
57
Þegar Yves hafði lokið við að færa
þeim kaffið, þurfti hann tafarlaust að
fara að undirbúa hádegismatinn
handa mönnunum sem höfðu, þegar
að honum kom, góða lyst eftir stritið
og úthafsstorminn.
Ekki dugði að láta þá bíða matar-
ins, þá fengi hann að kenna á því. Og
engin hætta var á því að kapteinninn
bæri blak af honum, hann sem var
ólatur að halda því fram að ekkert
jafnaðist á við skammir, vænan löðr-
ung eða spark í rassinn, til að gera
„einhvern að manni“.
Hádegismaturinn var reyndar
óskilgreind kássa úr svínafitu, stund-
um smáþorski að viðbættu grænmeti:
kartöflum, gulrótum, káli, lauk, sem
allt hafði verði flutt um borð við
brottförina frá Pompól. Til að gera
þetta þykkara var bætt við beinakexi
sem var svo hart að það þurfti að
brjóta það með hamri. Sumir háset-
arnir, þeir sem matvandari voru,
kusu heldur kássu sem þeir nefndu
„Zoig“, en í hana höfðu þeir fisk,
þorskhausa og fleira sem þeir létu
sjóða í kastarolu sem þeir áttu sjálfir
og höfðu jafnframt fyrir diska.
Yves byrjaði þannig klukkan átta á
morgnana að flysja grænmetið, gera
að fiskinum og þvo hann og inna af
hendi önnur störf, sem tilheyrðu að
undirbúa staðgóða og trausta mál-
tíð“.
Hér verður næst getið nokkurra
sagna í bókinni, úr sjómannalífinu,
sem okkur Islendingum koma
spánskt fyrir. Sú fyrsta er um sjó-
vettling sem dottið hafði niður í
súpupottinn, og Yves soðið með súp-
unni, og er þetta ekki ótrúleg saga,
en hitt fremur að kapteinn, hinn
harði, hafði séð þetta, og hann bað
nú „messadrenginn“ að láta ekki há-
setana vita af þessu, skipstjórinn
reyndist nú svo hræddur við háseta
sína. „Ef mennirnir komast að þessu
lemja þeir þig í kássu... og ég fæ sjálf-
ur að heyra bullandi skammir og hjá
nokkrum þeirra kjaptforustu hér um
borð geta þær orðið svæsnar. Svo þú
skalt gera eins og ég segi, þetta verð-
ur okkar á milli. Halda sér saman,
ertu klár á það? Annars skal ég láta
þig fá að kenna á því, svo þú munir
lengi eftir..Þessi hræðsla við háset-
ana kemur ekki nógu vel heim við
fyrri lýsingu af skipstjóranum.
I okkar skútusögum eigum við
ekki neitt dæmi um skútuskipstjóra,
sem hafi leitað skjóls hjá léttadreng
af ótta við menn sína jafnt og hann
hótaði drengstaulanum öllu illu.
Þá er það sagan af því, að þeir á
Bettínu höfðu tekið með sér dauð-
vona mann, þegar þeir héldu á ís-
landsmið. Þeir gerðu þetta í betri til-
gangi en hægt er að ætla þeim af öðr-
um lýsingum, því að þeir voru þarna
að vinna það kærleiksverk, að mað-
urinn dæi sem skráður háseti og ekkj-
an fengi þá dánarbætur. Maðurinn
dó fljótlega eftir miklar þjáningar og
urðu þau endalok hans, að hann gaf
upp öndina við að grýta harðsoðnum
eggjum í Yves.
Ekki kemur þetta neinstaðar heim
við okkar sögu.
Ein sagan er svo sú, að Frans-
mennirnir voru að skaka í svo vit-
lausu veðri, að menn voru orðnir í
hættu á dekkinu. Ekki könnumst við
hérlendis við svoddan færamennsku,
að menn væru undir færum, eftir að
skip var farið að taka á sig hættulega
sjóa.
Það þarf ekkert að lýsa því í Sjó-
mannablaði, að það getur ekki gerzt
með heilvita fólki, að standa við færi
sín í slíku sjóveðri. Það er þá farið að
glæa alltof mikið til þess, að nokkur
glóra sé í að standa við færi. Það var
ekki gerlegt nema í stinningskalda
eða svo.
Undarlegust verður þó sjó-
mennskan, þegar maðurinn datt út af
Aróru. Hann átti að standa seglvakt í
vonzku veðri, sem búið var að standa
all-lengi, en hann fer þá uppí reiða til
að taka þar niður sængurföt sín, sem
hann hafði hengt þar til þerris. Við
þetta tiltæki dettur hann út, hann var
með sængurfötin í fanginu, er sagt,
og gleymdi að halda sér, og þá er
trúlega mönnum hætt uppi í reiða í
brjáluðu veðri, og maðurinn fellur
fyrir borð með sængurfötin. Hann
rekur náttúrlega upp skerandi óp,
sem yfirgnæfir stormgnýinn og heyr-
ist niður í lúkar, og einn hásetinn
skynjar það strax og æpir: „Djöfull-
inn sjálfur. Það er kallinn.“ Það ruku
náttúrlega allir upp á dekk meira að
segja kapteinninn sjálfur „kom á
vettvang og sá hver alvara þarna var
á ferðum“ (Þetta var sem sé greindar
kapteinn, sem var fljótur að gera sér
grein fyrir alvarlegum atburðum).
Maðurinn „var nú þarna bjargar-
laus leiksoppur hafsins. Skipverjar
komu auga á hann, þegar höfði hans
skaut uppúr einum öldutoppinum,
hann var að reyna að lyfta upp barð-
inu á sjóhatt sem byrgði honum sjón-
ir (menn verða að njóta útsýnis, þó
mikið gangi á) en með hinni hendinni
þrýsti hann að brjósti sér lérefts-
böggli (eftir því verið búinn að pakka
inn sængurfötunum) og engu líkara
var en hann væri staðráðinn í því að
láta hann ekki af hendi við vindinn.
Og hann kallaði í sífellu: „Hjálp,
Hjálp, vinir mínir.“ (Þessa höfum við
dæmi um, en þó ekki fullar sönnur á,
um mann sem datt út af báti, en var
kurteis í sér, þess voru dæmi með
mörlöndum. Um leið og maðurinn
rann aftur með bátnum, rétti hann
upp höndina, og mælti til formanns-
ins, sem sat í skutnum: „Viltu gjöra
svo vel, vinur minn, og rétta mér
hendi“) -óhugsandi var að setja út
bát, hafrótið hefði undir eins fært
hann í kaf eða brotið hann við
skipshlið, og þá hefðum við misst
þrjá menn eða fjóra í staðinn fyrir
einn. „Það var aðeins eitt, sem
hægt var að gera, snúa skipinu við
svo að það kæmist í námunda við
„Frænda“. (Yves nefndi hann svo
þennan gamla mann) — og ef for-
sjónin var hliðholl, slapp maðurinn
við það, að hafa verið þröngvað í bað
og fengið væna lungnabólgu í of-
annálag.“
Öll er nu frásögnin áfram í svipuð-
um dúr og lýst hefur verið orðrétt úr
bókinni, og er ekki að orðlengja það
frekar, nema þeir sneru seglskipinu
tíu sinnum við að reyna að leggja
(Það er ekki ætlandi Yves að hafa
sagt höfundi sögunnar, að seglskipi
hafi verið snúið, til að leggja að
manni í ofsaveðri, hvað þá tíu sinn-
um). Loks dró að lokum þessa harm-
leiks: „Frændi var hættur að hrópa,
var hann búinn að sætta sig við örlög
sín eða vonaðist hann enn eftir björg-
un? Enn skaut höfði hans upp með