Uppeldi og menntun - 01.01.1992, Blaðsíða 64

Dóra S. Bjarnason
Vinátta og félagsskapur utan skólatíma
í samfélagi, sem hefur sterka tillmeigingu til þess að stimpla þá sem víkja verulega frá
viðteknum hugmyndum um æskilegt atferli, útlit eða atgervi,28 má finna hópa sem
bæði virða og viðurkenna fatlað fólk á eigin forsendum.29 Það er einkenni slfka hópa
að samskipti byggjast á gagnkvæmni, þeirri hugmynd að allir í hópnum séu
mikilvægir og að einstaklingarnir séu hver öðrum háðir.30 Við þessar aðstæður verður
fötlunin hversdagleg staðreynd. Fjölskyldan er einn þeirra fáu hópa í samfélaginu þar
sem fötluð börn eru oftast viðurkennd sem fullgildar og mikilvægar persónur á sínum
eigin forsendum. Prófessor Douglas Biklen hefur rannsakað slíkar fjölskyldur bæði í
Bandaríkjunum og Ástralíu í því skyni að læra af reynslu þeirra sitthvað sem gagnast
má í blönduðu skólastarfi.31
Þessi þrjú ár færðu Benedikt fjóra til fimm góða vini úr hópi bekkjarbræðra. Á
annan dag hvítasunnu 1990 hringdi einn þessara vina og spurði hvort við ætluðum
ekki „að fara eitthvað skemmtilegt“. Hann sagðist ekki nenna að fara með fjölskyldu
sinni í boð þennan dag því hann væri orðinn leiður á að vera alltaf með litlum
krökkum. Ég varð dálítið undrandi því litlu systkini þessa drengs og frændsystkini hafa
mun meiri þroska en Benedikt. Þetta staðfesti hins vegar að þessi drengur leit á
Benedikt sem jafnaldra og félaga. Vinátta ræktast, hana er ekki hægt að kenna. Menn
velja sér hins vegar vini úr hópi þeirra sem þeir umgangast að staðaldri og deila
einhverju með. Bekkjarsystkinin, og þó einkum sérstakir vinir og félagar Benedikts,
hafa lært að meta hann á jákvæðan hátt sem fullgildan þátttakanda í hópnum. Hann er
því stundum boðinn með í bíó, í leiki, afmælisveislur og bekkjarsamkvæmi og
eðlilegt að hann bjóði slíkt á móti.
Vinir Benedikts heimsækja hann vikulega eða oftar og stöku sinnum fer hann til
þeirra. Þeir hafa lagt sig fram við að kenna Benedikt það sem til þarf svo hann geti
tekið einhvern þátt í leikjum þeirra og oft sýnt af sér ótrúlega hugkvæmni í þeirri
viðleitni. Þannig kenndu þeir Benedikt m.a. að liggja á maganum á hjólabretti og ýta
sér áfram með höndunum. Drengjunum þykir vænt hverjum um annan og sakna hvers
annars ef óregla kemst á heimsóknir, t.d. í skólafríum. Ég tel að þessi bönd vináttu og
félagsskapar milli Benedikts og bekkjarfélaga hans séu einn allra mikilvægasti og
merkilegasti árangur tilraunarinnar í Æfingaskólanum.32
Foreldrar bekkjarfélaga
Svörforeldra bekkjarfélaga Benedikts í viðhorfakönnun frá 198 833 benda til þess að þeir
séu að öðru jöfnu jákvæðir í garð blöndunarinnar eða mjög jákvæðir. Þótt einstaka
foreldri velti fyrir sér hvort vera Benedikts í bekknum taki of mikla athygli kennaranna
2^ Goffman 1963.
2 9 Lewis 1960.
30 Bogdan og Taylor 1987.
31 Biklen 1985, 1989 og 1990.
32 Sbr. Strully og Strully 1989:59-68.
33 Greinargerð til menntamálaráðuneytisins 1988.
62
J