Uppeldi og menntun - 01.01.1992, Blaðsíða 83

Gretar Marinósson og Kolbrún Gunnarsdóttir
sérskólum og -deildum. Auk þess sé það ófötluðu barni mikilsverð félagsleg reynsla að
kynnast fötluðum einstaklingum jafnt sem ófötluðum persónulega, átta sig á þvf að
undir yfirborðinu leynist einstaklingar nreð sams konar tilfinningar og það sjálft. f»að
sé þannig mikilsvert uppeldisatriði að læra að taka tillit til og styðja aðra til
sjálfshjálpar. Síðar á ævinni þurfi hinir ófötluðu, sem ráðamenn eða kjósendur, að taka
afstöðu til stöðu fatlaðra í samfélaginu og geri það væntanlega af meiri skilningi eftir
slík kynni. Því er einnig haldið fram að skóli fyrir alla hafi gildi fyrir samfélagið í
heild: þátttaka fatlaðra víkki hugmynd okkar um hvað sé eðlilegt og stuðli þar með að
auknu umburðarlyndi; samfélag sem sinni fötluðum vel sé betra samfélag fyrir alla.
í nýlegri könnun á sérkennslu á öllum skólastigum hérlendis12 kemur fram að yfir
90% kennara telja að fatlaðir eigi að stunda nám meðal ófatlaðra. Þetta er ótvíræð og
merkileg viljayfirlýsing ekki síst í ljósi þess að skólar hafa um árabil látið sem allir
nemendur í almennum bekkjum væru miðlungs nemendur og miðað kennsluna þar við
þá en jafnframt farið fram á aukakennslumagn fyrir þá nemendur sem ekki fylgdust
með.
Þrátt fyrir ofangreinda niðurstöðu um jákvæð viðhorf til samskóla kemur eitthvað í
veg fyrir að af honum verði. Hvað getur það verið? Er það svo að í okkar litla, einlita
þjóðfélagi sé sterk tilhneiging til þess að viðhalda samfélagslegri stöðu einstaklinga og
hópa með því að setja fólk á bása sem torvelt getur reynst að breyta? Þegar stórt er
spurt verður oft fátt um svör.
4.2 Aðstæöur í almennum grunnskólum
Það eru ekki eingöngu viðhorf sem hafa áhrif í þá átt að hugmyndin um skóla fyrir alla
á erfitt uppdráttar, heldur ekki síður aðstæður í almennu grunnskólunum. Með
aðstæðum er hér átt við það sem takmarkar raunverulegt skólastarf og veitir því
jafnframt möguleika til vaxtar. Hér verður einungis fjallað um fátt eitt af því sem fella
mætti undir þennan lið, það er að segja aðstæður nemenda, aðstæður kennara og
stuðning við starf þeirra í formi sérkennslu og ráðgjafarþjónustu. Við viljum skoða
ástandið að því er varðar nokkra lykilþætti sem þurfa að vera í lagi til þess að skóli
geti staðið undir nafngiftinni skríli fyrir alla.
4.2.1 Aðstœður nemenda
Engan ætti að neyða til þess að læra við aðstæður sem henta honum illa. Allir þurfa
næði, gögn við hæfi og aðstoð við nám sitt. Skóli fyrir alla þarf því að vera nægilega
fjölbreyttur og sveigjanlegur svo að sinna megi afar ólíkum námsþörfum.
Því sem næst 1-3% íslenskra barna eru alvarlega fötluð vegna meðfæddra ágalla,
fósturskaða, sjúkdóma eða slysa. Önnur 17-19% eiga í verulegum námslegum og
geðrænum crl'iðleikuml3. Þetta merkir að þroskamunur á jafnöldrum er verulegur strax
við fæðingu og eykst með aldrinum svo að sumir eru ennþá á þroskastigi ungbarna
'2 Könnun á sérkennslu 1992.
' ^ Special Educational Needs 1978; Fjöldi nemenda í grunnskólum 1991-1992; Artliur
Morthens 1992.
81