Uppeldi og menntun - 01.01.1996, Page 65

Uppeldi og menntun - 01.01.1996, Page 65
GUNNAR E. FINNBOGASON SKÓLASTARF OG MARKAÐSLÖGMÁLIN Valddreifing, aukið valfrelsi og einkavæðing Á sfðustu árum og áratugum hafa komið fram nýjar hugmyndir um rekstur ríkisstofnana sem gjarnan eru kenndar við markaðshyggju eða frjálshyggju. Farið er að líta á skólann svipuðum augum og aðra atvinnustarfsemi sem lýtur lögmálum markaðar um framboð og eftirspurn, vöruvöndun, gæðastjórnun og samkeppni. Nýskipan skólamála í anda þessara kenninga felur í sér að komið verði upp blönduðu kerfi ríkisskóla og einkarekinna skóla og þeir fái meira frjálsræði til að ráðstafa fjármunum og skipuleggja námsframboð og kennslu. Skólarnir komi sér upp virku innra eftirliti en séu jafnframt metnir reglulega af utanað- komandi sérfræðingum og þessar upplýsingar verði aðgengilegar foreldrum sem geta þá valið barni sínu skóla við hæfi. Skólar muni því keppa um nemendur og um góða kennara, en kennurum verði umbunað fyrir árangur. Nýjar og auknar kröfur til kennara kalli síðan á breytta kennaramenntun. Hins vegar hefur reynst erfitt að skilgreina einhlít viðmið í mati á kennslu og launamismunun kennara hefur haft óæskileg áhrif. Þjónustusamningur stofn- unar við ríkisvaldið er leið til sjálfstæðis og er það nú til reynslu í Kvennaskólanum. Umræða um ríkisskóla og einkaskóla, kosti þeirra og galla hófst hér á landi að einhverju ráði upp úr 1980. Umræðan snerist meðal annars um fjölbreyttari og betri skóla, hagkvæmari nýtingu almannafjár og víðtækara frelsi foreldra og nemenda að velja skóla. Auk þess um það hvernig mætti hækka laun kennara og um leið gera meiri kröfur til þeirra. í bók Guðmundar Heiðars Frímannssonar og Þorvarðar Elíassonar (1986) koma þessar hugmyndir skýrt fram og lögð er áhersla á að einka- framtakið eigi að verða fyrirferðarmeira í rekstri skólakerfisins en nú er. Þeir benda á að þá þegar hafi einkaframtakinu í kennslu vaxið fiskur um hrygg, svo sem í tölvukennslu og á nokkrum öðrum sviðum. Minnt er á ávísanahugmyndir Miltons Friedmans þar sem foreldrar geta með ávísun sem gjaldmiðil valið um skóla og á þann hátt aukið valfrelsi barna sinna. Ef nemendur og foreldrar eru ekki ánægðir með skólann má fara annað og fá endurgreitt. Því er haldið fram að slíkt kerfi yki samkeppni milli skóla og fólk spyrði sig hver gæti með bestum og ódýrustum hætti komið til rnóts við óskir nemenda og foreldra. Lögmál framboðs og eftirspurnar tæki að miklu leyti við stjórnun skólamála af menntamálaráðuneytinu. Skólarnir gætu orðið einkafyrirtæki eða sjálfseignarstofnanir (Þorvarður Elíasson 1995:2). Allt fram á þennan dag hafa þessar hugmyndir skotið upp kollinum þegar urn- ræðan hefur snúist um ríkisrekið eða einkavætt skóla- og heilbrigðiskerfi. Þegar kemur að því að breyta rekstrarfyrirkomulagi þessara stofnana velferðarkerfisins er gjarnan kvartað undan því hversu margir fylgismenn frjálsrar verðmyndunar og markaðsbúskapar söðli um þegar breyta á rekstrarfyrirkomulagi skólans og sjúkra- stofnana (sama rit, bls. 2). Uppeldi og menntun - Tímarit Kennaraháskóla fslands 5. árg. 1996 63
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130

x

Uppeldi og menntun

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.