Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1938, Page 131

129
En stæling á hinu innra nieð öðrum mönnum, mannkost-
um þeirra og viðmóti, getur oft komið að góðu haldi og
orðið eins og annað eðli manns af því, að hún hvílir á sam-
úðar-skilningi og samþýðingu við það, sem líkt er eftir.
1). H r i f n æ m i o g s e f j a n. Æskan er, eins og menn
vita, áhrifagjörn og er nppnæm fyrir nýjungum. Hrif-
næmi (suggestibilitet) er það nefnt, þegar þetta er á nokk-
uð háu stigi, og hughrif eða sefjan (suggestion), það
sem af því leiðir. Sefjan ristir nokkuð dýjra en ósjálfráð
eftirherma, þvi að sefjanin er venjulegast í því fólgin að
smevgja því inn'hjá öðrum eða telja þeim trú um, að þeim
heri að hugsa eða haga sér svo og svo, t. d. það, að tolla í
tízkunni eða að haga sér eins og fólk flest. Og æslcan er
venjulega ákaflega viðkvæm fvrir þessu. Annars hefir hún
tvennt til, að fylgja í hlindni og nokkurn veginn hugsunar-
laust öllu því, er hún dáist að og hefir fengið mætur á, og
er það hin eiginlega sefjan; eða, ef kergja og þrái kem-
ur upp í henni, að hreyta þveröfugt við það, sem hún hefir
fengið óheit á eða er orðið illa við, og nefnist það gagn-
s e f j a n (eontrusuggestion). Þessi s e f j a n og g a g n -
sefjan á sér stað á því nær öllum sviðum mannlegs lífs,
í klæðahurði, málfari, hugsunarhætti, siðum og trú. Fjöldi
manna er svo liræddur við að brjóta í bág við það, sem
siðvenjur og aldarháttur heimtar, að það verður því nær
sjúklegt. Því eru svo margir sporgöngumennirnir, en fáir
forgöngumenn. Og hvergi kemst sefjanin á hærra stig en í
hinum pólitíska áróðri og flokkadráttum þeim, er af honum
stafa, og þar er æskan sízt eftirhátur annarra um að fvlla
cinhvern liinna pólitísku dilka, því að æskan er venjulegast
mjög ofstækisfull og blindtrúuð, á hvaða sveif sem hún snýsl.
En livort sefjan þessi verður til góðs eða ills, er oftast nær
undir forgöngumönnununi og þeirra fordæmi komið. Menn
geta með fordæmi sínu ýmisl spillt aldarhættinum eða bælt
hann, því að múgurinn er leiðitamur og aðeins fáir, sem
nenna að skapa sér sjálfstæðar skoðanir uin hvaðeina.
Sefjanin getur, eins og kunnugt er, komizt á svo hátt stig,
að hún verði að hreinu og heinu múgæði. Fyllisl þá múgur
manns sömu tilfinninguin, sömu heipt, hræðslu eða tryll-
ingi og verður þá því sem næst viti sínu fjær.
c. Félagslyndi. Það er háttur ungra manna á ýmsu
skeiði að mynda siná hópa til eins eða annars og síðar ýmiss-
konar annan félagsskap, ekki beint af því, að samúð eða
17