Búnaðarrit - 01.06.1927, Blaðsíða 77

BÚNAÐARRIT
291
Það mun hafa tíðkast, helst nyrðra, að msela hey í
stæðum í mælihlössum. Þótt Búalög geti þess eigi. Jeg
hygg að mælihlass sje miklu yngra mál en málfaðmur
og bætt inn í Búalög á 17. öld, eftir farið var að ætla
kúm meira fóður, einkum nyrðra. Þeir sem rituðu upp
hin fornu Búaiög á 17. öld, bættu mælihlössunum við,
en ijetu jafnframt málfaðminn haida sínu forna gildi.
Verðsmunurinn á vættinni í mælihlassi og málfaðmin-
um stafa af því að á 17. öld var hey metið nokkru
minna en á 15. öld og áður. Einokunarverslunin átti sök
á því, en út í það mál verður hjer eigi farið. Sum Búa-
lög meta úthey hálfu minna en töðu1). Og eftir Hegg-
staðadómi 1544, meta Borgfirðingar úthey hálfu minna
en bestu töðu2). Hitt hygg jeg að hafi verið almennara,
enda rjettlátara, að meta útheyið nokkuð meira. Fiest
Búalög meta málfaðminn af útheyi, lambgæfu heyi, á
12 aura. En það voru 72 álnir. Það er hjer um bil sama
sem 60 kr. eftir verðlagi um síðustu aldamót.
Alt annað verð var á heyjum, er tekinn var á þau
fóðuipeningur. Meðgjöf með einni kú var venjulega 40
álnir. Það var sama hvort kýrin var geldmjólk eða
mjög síðbær. Meðgjöfin var hin sama. Ef kýrin var
snemmbær, bar t. d. um Allraheilagra messu (1. nóv.)
borgaði hún fóður sitt með mjólkinni. Með jólabærri kú
átti að borga 20 álnir og 30 með þorrabærri. En með
kúnni, sem bar í miðgóu eða síðar, komu 40 álnii3).
Það mun hafa verið algengast að flestar kýr bæru um
og eftir miðgóu og fram til sumarmála. Miðgóubærar
kýr voru kallaðar málbærar.
Heyá8etning og liagabcit. Það vottar snemma fyrir
því í ýmsum fornritum og lögum þjóðarinnar, að fram-
sýnum höfðingjum eða landstjórnarmönnum þótti nauð-
1) Búalög, Rvík, 35, 148.
2) Fornbrjefasafn XI, 294.
3) Búalög, Rvik, 145, 146.