Morgunn - 01.06.1924, Síða 9

M 0 R G U N N
3
fjarskygni Samúels í 1. Sam. 9, 3—20, þar sem einnig- má sjá,
að van'alegt liéfur verið að borga islíkan greiða. í Kína og Ind-
landi er sama máli að gegna, að menn hafa trúaö og trúa þar
enn á samband við framliðna menn og iðka það (sjá „Morgun“
I, 190 og áfram). í fornsögum var: íslendinga og þjóðsögum
eru fjöl-margar frásagnir um dulræn efni; má þar meðal ann-
ars nefna sögurnar um Torfa á Klúkum, sem virðist hafa iðkað
krystalsj'nir, — mar'gar þær sögur geta verið sannar.
Á miðöldunum koma sálræn fyrirbrigði aðallega fram hjá
svo nefndum galdramönnum annarsvegar og dýrlingum eða
helgum mönnum hinsvegar. Er vafalaust, að margir hafa verið
hrendir sem galdramenn fyrir þá sök eina, að þeir voru sál-
rænum hæfileilium gæddir. Er fróðlegt að bera saman þau
fyrirbrigði, sem gerðust lijá galdranomunum svonefnda, sem
voru oft alsaklausar manneskjur, og hin, sem gerast hjá miðl-
um nú á dögum. — En kirkjan gerði það glappaskot, að skifta
slíkum fyrirbærum sálræns eðlis aðeins í tvö hom, þau, sem
kæmu fram fyrir kraft girös og dýrlinganna, og liin, sem gerð-
ust fyrir tilhjálp djöfulsins. H'vorttveggja skaut yfir markið,
— skýringin var of langt sótt. Fyrirbrigðin gerðust að vísu,
hvað sem skýringunum líður.En auðvitað var eldd ástæða til
þess þá, fremur en nú, að ætla, að þessi fyrirbæri gerðust fyrir
sjerstaka tilhjálp hvorki guðs né erM-óvinarins, — frekar an
öll önnur fyrirbæri í tilverunni.
Þegar trtúnni á galdra og kraftaverk fór að linna, á 18.
öldinni, snerist almenningsálit mentaðra maxma í þver-öfuga
átt, og nú var öllum sálrænum fyrirbrigðum neitað, — þau
áttu öll ab vera svik og blekking eða að minsta kosti edtthvað
annað, en þau voru. Kemur þetta ljósast fram í ummælum
skozíka heimspeMngsins Ilume, í ritgerð hans um kráftaverk,
um undur þau, sem gerðust á árunum 1730—62 í Parísarborg
við gröf Paris’s ábóta; hann játar, að vitnishurðirnir um þetta
séu hinir áreiðanlegustn og samnianirnJar á biezta lagi, en það sé
ómögulegt samt, — kraftaverk gerist ekM! Ummæli hans eru
svo einkennileg fyrir vissan flokk manna enn í dag, að það er
ómaksins vert, að taka þau upp. Ilann segir:
1*