Frjáls verslun - 01.04.2003, Page 70

SÉRFRÆÐINGAR SPÁ í SPILIN
Spummgin til Tryggva Þórs Herbertssonar, forstöðumanns Hagheðistotinmar Háskólans, er þessi:
Þú sagóir á ráðstefnu nýlega ad framundan væru framkvæmdaár þar sem
fjárfest yrhi upp á um 315 milljarda í stóridju og víöar. Hversu mikil
spenna erþetta fyrir efnahagskerfið?
Um 315 milljarða
fjárfestingar framundan
Tryggvi Þór Herbertsson,
forstöðumaður Hagfræði-
stofnunar Háskólans: „í
aðdraganda kosninga
lofuðu nær allir flokkar
skattalækkunum en til að
lækkanirnar leggi ekki enn
þyngri byrðar á peninga-
málastefnuna er nauðsyn-
legt að minnka útgjöld hins
opinbera á móti.“
Miðað við þær íjárfestingar sem nú eru
í pípunum er ljóst að gríðarmikil
umsvif eru framundan á Islandi - meiri
umsvif en þekkjast meðal annarra
iðnvæddra þjóða. Uppsveiflan sem fylgir
þessum miklu framkvæmdum mun reyna
mjög á hagstjórn næstu árin, en í því efni
skiptir miklu máli að vel sé að verki staðið
ef við eigum að njóta ávaxtanna af fram-
kvæmdunum. Illa ígrunduð hagstjórn sem
liti framhjá þeirri spennu sem óhjákvæmi-
lega myndast við framkvæmdir af þessari
stærðargráðu myndi leiða til verðbólgu,
óstöðugra gengis, óhóflegra vaxta og
versnandi lífskjara. En hvernig er hægt að
bregðast við? I meginatriðum með harðri
beitingu peningamálastefnunnar, aðhaldi í
fjármálum hins opinbera og virkri stefnu-
blöndun.
Sennilega eru stýrivextir Seðlabankans
nú lægri en þeir munu verða næstu árin og
því er borð fyrir báru hvað varðar peninga-
málastefnuna. Til að hamla á móti þenslu á
vöru-, þjónustu- og vinnumarkaði er nauð-
synlegt að Seðlabankinn hækki stýrivexti
sína og komi þannig í veg fyrir að verð-
bólga keyri úr hófi. Vegna þess hve fyrir-
sjáanleg umsvif eru mikil þarf þó meira að
koma til en hækkun vaxta. Mikilvægt er að
fjármál hins opinbera taki tillit til fram-
kvæmdaáranna sem framundan eru og
styðji við peningamálastefnuna. I aðdrag-
anda kosninga lofuðu nær allir flokkar
skattalækkunum en til að lækkanirnar
leggi ekki enn þyngri byrðar á peninga-
málastefnuna er nauðsynlegt að minnka
útgjöld hins opinbera á móti. Ef niður-
skurður fylgir ekki í kjölfarið er ljóst að
verðbólguþrýstingur mun aukast til muna.
Eg tel í þessu sambandi að mjög mikilvægt
sé að fljótlega verði lögð fram nákvæm
áætlun um hvernig skattalækkunum
verður háttað og hvernig á að draga úr
útgjöldum hins opinbera. Þannig er hægt
að tímasetja aðgerðir í peningamálum með
það fyrir augum að samspil ijármála og
peningamála verði í takt og hagstjórnin nái
að hamla gegn verðbólgu. Þannig er
vaxandi kaupmáttur tryggður og vaxandi
velferð mun sigla í kjölfarið.
Ef hinsvegar útgjöld hins opinbera
verða aukin mun það leiða til þess að
vextir verða að hækka hraðar en ella til að
spyrna við ofþenslu en það mun ekki
einungis leiða til óhóflegra vaxta heldur
mun það leiða til styrkingar krónunnar,
þegar vaxtamunur við útlönd eykst. Því
meiri sem ríkisútgjöldin verða því hærri
verða vextir að vera (og gengi) til að jafn-
vægi náist í efnahagslífinu.
Undanfarinn áratug hefur hagstjórn
mjög batnað á Islandi. Seðlabanki starfar
eftir verðbólgumarkmiði, sjálfstæður frá
stjórnvöldum, og fjármál ríkisins hafa
snúið frá undirliggjandi hallarekstri til
afgangs og skilvirkni í rekstri rikissjóðs.
Jafnframt er rétt að vekja athygli á því að
núverandi skipulag hagstjórnar ræður
mun betur við skelli á efnahagslífið en það
fyrirkomulag sem Islendingar bjuggu við í
byrjun síðasta áratugar. En betur má ef
duga skal. Enn er hægt að hagræða í
rekstri hins opinbera og enn má bæta sam-
spil hagstjórnaraðgerða. [ffl
70