Morgunn - 01.06.1981, Page 33

ÓLAFUR HALLDÓRSSON:
FJARHRIF OG FYRIRBOÐAR
(Erindi á fundi Sálarrannsóknafélags íslands
5. febrúar 1981).
Ætlun mín er að greina lauslega frá nokkrum hugmyndum
manna um eðli vissra fyrirbæra, sem til skamms tíma hafa
almennt verið talin utan verksviðs vísindalegra athugana -
jafnvel yfirnáttúrleg, hvað sem það táknar. Hér verða aðeins
tekin nokkur dæmi um slík fyrirbæri — nánast af handahófi
og ekki er ætlunin að taka sérstaka afstöðu með eða á móti
hinum ýmsu tilgátum, en það gefur auga leið, að hver þeirra
um sig á sér ákafa fylgismenn, sem telja þá oft allar hinan
tilgáturnar endaleysu og ekki skortir á röksemdafærslur með
og á móti hverri tilgátunni um sig. Og ég geri ráð fyrir, að
sumum hér muni finnast sumar eftirfarandi bollaleggingar
hið mesta rugl og ekki skyni bornu fólki bjóðandi. En höfum
hugfast, að þessi mál eru nú mjög i deiglunni og a. m. k.
flestar tilraunir til að skýra eðli þessara fyrirbæra ágiskanir
einar. Nóg run það.
Þótt ég telji hér á eftir upji hin ýmsu fyrirbæri sitt í hvoru
lagi, er ég ekki þar með að gefa í skyn, að engin tengsl geti
verið á milli þeirra. Það er líka rétt að taka fram i byrjun,
að hér verður eingöngu rætt um, huerrúg hin ýmsu fyrirbæri
hugsanlega eiga sér stað — ekki hvort þau eiga sér stað. Eg
tel fyrir mína parta, að þannig rannsóknir hafi þegar verið
framkvæmdar á þessum fyrirbærum, að um tilvist þeirra í
einhverjum skilningi þurfi ekki lengur að efast.
Fjarhrif. Fjarhrif er heildarheiti á hinum ýmsu fyrirbær-
um, svo sem hugsambandi og ómeðvituðum áhrifum.