Uppeldi og menntun - 01.01.2010, Síða 82

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 19(1–2)/201082
„nú veit maðUr ef ti l vill út á Hvað Starfið gengUr“
Þær niðurstöður sem fram koma hér benda til þess að ekki sé aðeins þörf fyrir stuðning
á fyrsta starfsári; reynsla viðmælenda í þessari rannsókn er að fyrstu tvö starfsárin
þurfi til að ná að læra hvað í raun felist í kennarastarfinu og að aðlagast starfsvett-
vanginum. Þetta fellur vel að skoðunum Feiman-Nemser (2003) sem álítur að ýmsa
hluti varðandi kennarastarfið þurfi að læra í starfinu sjálfu og ekki sé hægt að kenna
þá fyrirfram í kennaranámi eða taka úr samhengi við starfsvettvanginn. Samhljóða
þessu eru skoðanir Darling-Hammond og Richardson (2009) sem leggja áherslu á að
mikilvægt sé fyrir kennara að takast á við nýja þekkingu þannig að þeir fái tækifæri
til að framkvæma og prófa hlutina sjálfir. Þýðingarmikið sé í þessu sambandi að rýna
í hvernig til tókst og draga lærdóm af því.
Kennararnir átta segjast ekki hafa fengið neina leiðsögn eða nýliðastuðning frá því
að þeir voru á fyrsta starfsári og eru þeirrar skoðunar að stuðningurinn þá hafi alls
ekki verið markviss. Þeir telja að það þurfi mun meiri stuðning sem taki bæði til fag-
legs og hagnýts hluta starfsins (María Steingrímsdóttir, 2005, 2007). Mikilvægt hlýtur
því að vera að leita leiða til að efla stuðning og markvissa leiðsögn með nýliðum fyrstu
árin svo að stytta megi þann tíma sem kennarar þurfa til að aðlagast starfinu og að
þeir nái sem fyrst góðri starfshæfni. Fram kemur hjá Darling-Hammond (2003) að
kennarar þurfi öflugan stuðning og markvissa innleiðingu fyrstu starfsárin svo að
þeir nái fyrr góðri starfshæfni. Markmiðið með stuðningi og leiðsögn sé að sem allra
flestir geti orðið mjög hæfir kennarar, skoðanir hennar eru þó að aldrei nái allir kenn-
arar því takmarki þrátt fyrir góðan og öflugan stuðning. Þar ráði einnig margir aðrir
þættir.
Darling-Hammond og Richardson (2009) leggja áherslu á að nám og starfsþroski
kennara sé samofinn starfi þeirra á vettvangi. Þetta samræmist kenningum Fullan
(2001) sem telur að uppsöfnuð reynsla úr námi og í starfi móti starfsþroska kennara.
Skoðanir kennaranna virðast falla að þessum kenningum þar sem þeir telja að hæfni
þeirra vaxi með hverju ári sem þeir kenna, í daglegu starfi með nemendum og í sam-
starfi við aðra kennara. Þetta lýsir sér meðal annars í öruggari framgöngu gagnvart
foreldrum og samkennurum og því að þeir telja að gott samstarf við þessa aðila sé
mikill ávinningur fyrir þá sem kennara. Með meiri reynslu hafa kennararnir öðlast
þekkingu og færni til að beita fleiri og fjölbreyttari kennsluaðferðum en áður og það
auðveldar þeim að mæta námsþörfum nemenda og þeir ná meira valdi á aga- og
bekkjarstjórnun að eigin mati. Kennararnir tilgreina hér þætti sem þeir voru óöruggir
með á fyrsta starfsári og ollu þeim jafnvel vanlíðan (María Steingrímsdóttir, 2007). Hér
má spegla álit kennaranna í skoðunum Rúnars Sigþórssonar o.fl. (1999) sem benda á
að líklegra sé að þeir kennarar sem geti valið og metið þá kennsluaðferð sem henti
best hverjum nemanda í námi hafi náð góðum tökum á kennslu. Það kemur einnig
fram að innsæi kennaranna í aðstæður í skólastofunni hefur aukist mikið frá fyrsta
starfsári, þeir telja sig nú hafa færni til að greina fyrr og betur aðstæður og atvik sem
koma upp í kennslustofunni. Þetta samræmist því sem kemur fram hjá Sternberg og
Horvarth (1997) um mun á nýliðum og þeim sem reyndari eru; þeir telja að nýliða
skorti starfstengt innsæi til að ráða fram úr vanda eða nýjum aðstæðum á sama hátt
og reyndir kennarar.