Uppeldi og menntun - 01.01.2010, Side 97

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 19(1–2)/2010 97
H Ja lt i J Ó n Sv e i n S So n o g Bö r KU r H a n S en
hvers vegna sumir illa staddir nemendur hætta í skólanum á meðan aðrir halda áfram.
Með hliðsjón af henni vöknuðu ýmsar aðrar spurningar á borð við þá hvort mismun-
andi trú nemenda á eigin færni gæti ef til vill skýrt mismunandi árangur þeirra og
úthald í náminu.
Þegar viðtölin voru undirbúin var stuðst við þá aðferð að ákveða fyrirfram hluta
þess spurningaramma sem hafður var til hliðsjónar (Cohen, Manion og Morrison,
2007). Þessi aðferð byggist á því að rannsakandinn stýrir röð meginspurninga og velur
samhengi og dýpkunarspurningar meðan á viðtali stendur. Viðtölin voru því hálfopin
(e. semi-structured) þar sem leitað var svara við nokkrum meginspurningum. Þetta
var gert til að reyna að tryggja að flestum þeim þáttum sem rannsókninni var ætlað
að beinast að yrðu gerð skil. Var meðal annars spurt um líðan og gengi nemendanna
í grunnskóla, námsörðugleika, félagslega þætti eins og samskipti við vini og foreldra,
hvernig þeim hafi liðið þegar þau hófu nám í VMA, hvernig þeim hafi gengið að
feta sig áfram í framhaldsskólanum, hvert námsgengi þeirra hafi verið þar, hvort þeir
hafi haft áhuga á einhverju sérstöku og svo framvegis. Þá var meðal annars vikið að
áhættuþáttum á borð við áfengis- og vímuefnaneyslu og vinnu meðfram námi og loks
framtíðaráætlunum og sjálfsmynd við 22 ára aldur. Sérstök áhersla var lögð á að geta
varpað ljósi á sjálfstraust og áhuga nemenda; það er að segja hvort þeir hafi haft trú á
eigin færni í námi og hvort eitthvað hafi vakið áhuga þeirra á að fást við það krefjandi
verkefni sem vera í framhaldsskóla sannarlega er.
Til þátttöku í rannsókn þessari var valinn árgangurinn sem fæddur er árið 1986 og
innritaðist í skólann haustið 2002 á AN1 en þá hafði brautin verið starfrækt í þrjú ár. Í
þessum hópi voru 55 nemendur; 45 piltar, 81,8%, og tíu stúlkur, 18,2%. Á vorönn 2008
höfðu sex nemendur brautskráðst frá skólanum, fimmtán voru enn við nám í VMA og
34 höfðu horfið frá námi eða 61%. Valdir voru tíu nemendur úr þessum 55 manna hópi
til þátttöku, sjö piltar og þrjár stúlkur. Ekki tókst að hafa kynjahlutfallið algjörlega það
sama í hópi viðmælenda en þó var þetta talið viðunandi. Tveir viðmælenda höfðu lokið
námi við VMA, annar sem stúdent en hinn sem húsasmiður. Tveir voru enn í námi.
Hinir sex höfðu hætt eftir mislanga viðdvöl í VMA. Allir nema einn höfðu áhuga á að
fara í nám að nýju en sumir áttu erfitt með það aðstæðna sinna vegna.
Eftir að viðtölin höfðu verið lesin yfir, greind og flokkuð var þeim skipað í megin-
þemu og undirþemu þegar tilefni gafst til, þ.e. á grundvelli rannsóknarspurning-
arinnar og þeirra efnislegu tengsla sem fram komu í gögnunum. Meginþemun sem
fram komu snerust um að fara úr grunnskóla í framhaldsskóla, að fara úr bekkjakerfi í
áfangakerfi, áhuga á námi, námsörðugleika, kvíða, ákvarðanir um að hætta í skóla eða
halda áfram, félagslegar aðstæður, líðan í kennslustundum og framtíðardrauma.
niðurstöður
Baráttan við sjálfan sig
Fyrsta meginþemað sem gögnin leiddu í ljós er sú breyting sem varð á lífi þátttakenda
við að fara úr grunnskóla í framhaldsskóla eða úr bekkjakerfi í áfangakerfi. Umræður