Uppeldi og menntun - 01.01.2010, Side 172

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 19(1–2)/2010172
Hvað ræðUr vali á námSSviði og HáSKÓla?
fjarnema og eldri nemenda. Um þá hópa hafa fyrri rannsóknir lítið fjallað fram til
þessa. Niðurstöður leiða í ljós að þessir hópar velja námssvið eftir að ljóst er að þeir
hafa aðgang að námi í gegnum fjarnám. Það kemur heim og saman við erlendar rann-
sóknir sem sýna að fjarlægð frá háskóla hefur mikið að segja um aðsókn að háskólum
(Jepsen og Montgomery, 2009; Kjellström og Regnér, 1999).
Þessar niðurstöður gefa margvíslegar vísbendingar um það hvað stjórnendur HA
og aðrir háskólar sem bjóða upp á starfstengt nám ættu að leggja áherslu á. Á bilinu
43–70% nemenda nefna áhugavert nám sem mikilvægasta þáttinn í að velja sér náms-
grein. Það gefur vísbendingar um að varast beri að fækka námsbrautum og námslínum
í háskólum þó að illa ári um þessar mundir. Ef farið verður í sameiningu háskóla-
stofnana er mikilvægt að nám verði aðgengilegt sem flestum með fjarnámi. Kynni af
starfsgrein valda því að margir nemendur, einkum þeir sem eldri eru, velja sér tiltekið
námssvið. Einnig eru atvinnumöguleikar og tekjur að námi loknu mikilvægir þættir í
huga nemenda þegar þeir velja sér nám. Nemendur virðast því sækja í hagnýtt nám,
en hér getur sérstaða HA hafa haft áhrif því að vel flestar deildir skólans bjóða upp
á starfstengt nám. Ljóst er að fyrir þá sem búa utan Akureyrar og höfuðborgarinnar
hefur það ráðið mjög miklu um val á námssviði að boðið var upp á námið í fjarnámi.
Það ætti að vera háskólum hvatning til að halda áfram þróun fjarnáms.
Val á háskóla
Svör þátttakenda við spurningunni um hvað hefði ráðið vali þeirra á háskóla gefa til
kynna að mestu hafi skipt að háskólinn bauð upp á áhugavert nám. Því næst tilgreindu
svarendur gæði náms, ímynd háskólans/áherslu skólans, að boðið var upp á fjarnám
og mælt var með skólanum. Búseta og stuðningur fjölskyldu fylgdu þar fast á eftir.
Þessar niðurstöður gætu bent til þess að svarendur hafi valið námssvið áður en háskóli
var valinn. Það á raunar ekki við um fjarnema, sem virðast fyrst velja skóla sem býður
upp á fjarnám og velja síðan námssvið eftir það (sjá síðar). Hvað aðra þætti varðar ætti
það að vera háskóla- og menntayfirvöldum hvatning að gæði náms og ímynd skóla
vega mjög þungt þegar valið stendur á milli tveggja eða fleiri háskóla.
Þessar niðurstöður eru nánast þær sömu og fram komu í fyrri rannsókn meðal
brautskráðra nemenda í hjúkrunarfræði og viðskiptafræði frá HÍ og HA (Ingi Rúnar
Eðvarðsson, 2009). Niðurstöður Veloutsou og félaga (2004) eru svipaðar, þar sem þau
komust að raun um að breskir nemendur völdu háskóla út frá inntaki námskeiða,
orðspori háskóla og deilda og stúdentahúsnæði. Könnun RHA frá árinu 2006 sýnir að
nemendur völdu HA vegna staðsetningar, vegna námsframboðsins og vegna orðspors
skólans. Margar rannsóknir sýna fram á áhrif foreldra á val á háskóla (Domino o.fl.,
2006; Tucciarone, 2008; Yamamoto, 2006). Ungur aldur svarenda í erlendu könnununum
kann að vera skýringin á því að áhrif foreldra mælast minni í íslensku könnuninni
eins og fyrr segir. Þó má geta þess að yngri nemendur í könnuninni nefna að þeir velji
háskóla vegna búsetu fjölskyldu og ættingja.
Fyrsta rannsóknarspurningin snerist um áhrif kyns einstaklinga á val á háskóla.
Niðurstöður sýna að konur velja marktækt oftar háskóla en karlar í ljósi áhugaverðs
náms í boði, vegna gæða námsins, vegna ímyndar og vegna búsetu fjölskyldu og