Ný saga - 01.01.1989, Page 80

hafa tæplega skilið það ennþá
að sagnfræðirannsóknir og aðr-
ar rannsóknir eru nauðsynlegar
til að viðhalda menningu og vit-
und þjóðarinnar. Þetta hefur þó
breyst undanfarin ár og ríkis-
stjórnin sem situr núna stendur
sig vel hvað þetta varðar. Hvað
sem þessu líður er mikill áhugi
á sagnfræði í Frakklandi og hef-
ur verið lengi, allt frá miðöld-
um myndi ég segja yrði ég
spurður. Bækur um sögu seljast
vel og á þeim vettvangi eru
möguleikar fyrir unga sagn-
fræðinga, bæði við að skrifa
bækur, en einnig og kannski
frekar við að stýra ritröðum hjá
stærri forlögum. Þessir menn
verða síðan milliliðir almenn-
ings og háskólasagnfræðinga,
sem kemur sér afar vel. Enn
aðrir sagnfræðingar fá vinnu
við að skrifa sögu stóríyrirtækja.
Þar virðist mér satt að segja vera
vaxtarbroddur í franskri sagn-
fræði og mörg fyrirtæki skilja
það fullvel að til þess að gera
vel þarf fé og tíma. Til dæmis
var að koma út saga Saint
Gobain-glerverksmiðjanna, sem
höfðu sagnfræðing á launum í
allmörg ár. Það rit er vel unnið
og segir ýmislegt nýtt um þjóð-
arsöguna. Ég veit til þess að
mörg fyrirtæki hafa áhuga á
sögu sinni og svo gæti jafnvel
farið að þau styrktu rannsóknir
sem ekki þurfa endilega að
varða þau sjálf. Þetta er því ekki
alveg vonlaust.
Hver er þá staða þíns skóla,
École des Hautes Études en
Sciences Sociales, um þessar
mundir?
Þar er allt með sóma. Skólinn
hefur sérstöðu innan franska
háskólakerfisins. Upphaflega
var hann hag- og félagsvísinda-
deild í öðrum skóla, sem enn er
til, École pratique des Hautes
Études. Þá deild stofnaði Lucien
Febvre, annar frumkvöðull ann-
álahreyfingarinnar, skömmu
eftir síðari heimsstyrjöld. Staða
sagnfræði í deildinni var afar
sterk. Hún var mikið kennd og
forsetar deildarinnar voru allir
sagnfræðingar, fyrst Febvre
sjálfur, síðan Braudel og ég síð-
astur. í minni forsetatíð, árið
1975, tókst okkur að fá því áork-
að að deildinni var breytt í sjálf-
stæðan skóla, École des Hautes
Études en Sciences Sociales. Þá
var deildin orðin stærri en allar
hinar deildir skólans til samans.
Skólinn er eiginlega einskon-
ar útópía annálahreyfingarinn-
ar. Hann er einstakur fyrir þá
sök að einvörðungu er fengist
við að þjálfa fólk til rannsókna,
hann menntar ekki kennara
eins og aðrir háskólar í Frakk-
landi. Öll kennsla er á doktors-
stigi og undirbúningur doktors-
ritgerðar tekur mestan tíma
nemenda. Þar af leiðandi er
lögð rík áhersla á aðferðafræði.
Annað sérkenni skólans er að
prófessorar kenna aðeins það
sem þeir eru að rannsaka það
og það árið. Þeir ráða því líka
alveg sjálfir hvað þeir taka til at-
hugunar, hvorki skóli né stjórn-
völd skipta sér af því. Þetta er
ómetanlegt og skólinn er hálf-
gerð paradís á jörðu. Fyrir vikið
kemur fólk frá öðrum löndum
til skólans, bæði til að skrifa rit-
gerðir og kenna, en einnig til
að hlusta á fyrirlestra og fylgjast
með. Rúmlega helmingur nem-
enda eru útlendingar og það
kemur sér vel fyrir okkur að
heyra önnur sjónarmið og nýjar
hugmyndir. Þar að auki breiðist
hróður skólans um allan heim.
Sagnfræði er mjög áberandi
innan skólans, en aðrar greinar
hafa þanist enn meira út, eink-
um mannfræði. Aukið mikil-
vægi hennar sést á því að nú er
mannfræðingurinn Marc Augé
forseti skólans. Hann tók við af
sagnfræðingnum Frangois Fur-
et sem tók við af mér. Reyndar
nefni ég það sem ég er að gera
sögulega mannfræði og sam-
starf er mikið á milli greina inn-
an skólans.
UPPHAF
ANNÁLANNA
Hið þekkta tímarit, Les Anna-
les, er gefíð út í skólanum, ekki
satt?
Jú. Skrifstofur tímaritsins eru
í byggingu skólans og hann að-
stoðar við útgáfu. Ritnefndar-
menn eru flestir tengdir skólan-
um. Tímaritið er þó fjárhags-
lega óháð, enda vinsælt og selst
vel.
Hvernig hefur tímaritið þróast?
Annálarnir, sem í byrjun hétu
Annales d’histoire économique
et sociale, hófu göngu sína árið
1929. Stofnendur vorir tveir
prófessorar við háskólann í
Strasbourg, báðir merkir sagn-
fræðingar, Marc Bloch og
Lucien Febvre. Fáeinum árum
síðar fluttust þeir til Parísar.
Febvre fékk stöðu í Collége de
France en Bloch fór að kenna
við Sorbonne. Markmið þeirra
var að hrista upp í sagnfræði-
rannsóknum og hugsun um
sagnfræði. Víðast hvar í Evrópu
var hún algerlega stöðnuð.
Pósitívistar réðu ríkjum og
fræðimenn einbeittu sér að því
að lesa skjöl og sanna það sem
þeir töldu vera staðreyndir.
Sagnfræðingar sinntu einkum
sögu stjórnmála, stofnana og
hernaðar. Ríkust áhersla var
lögð á einstaka atburði eða við-
burði, |Deir voru taldir skipta
mestu máli.
Annálarnir beittu sér í fyrstu
á sviðum sagnfræði sem höfðu
lítið verið könnuð, einkum hag-
Stjórnvöld hafa
tæplega skilið það
ennþá að sagnfræði-
rannsóknir og aðrar
rannsóknir eru nauð-
synlegar til að viðhalda
menningu og vitund
þjóðarinnar.
78