Íslenzk tunga - 01.01.1965, Side 19

NOFNIN, SEM ENDA A -STAÐIR
17
yfirleitt skráð miklu fyrr en Norðurlandanöfnin. Er hægt að sýna
þar fram á nokkra þróun, sem sé sambærileg þeirri, sem ég hef gert
frumdrætti að.
Ensku slead-nöfnin geta auðvitað ekki verið eldri en frá 5. öld.
Elztu heimildirnar eru frá 7. öld. Til er engilsaxneskt samnafn ham-
stede (hœmstede) sem er hliðstæða frumnorræns ”haimastaðÍR, e.
homestead. Líka er sennilega til annað samnafn hammstede ‘beiti-
land, heitigerði’. Bæði koma líklega fyrir í örnefnum. Þegar þessi
samnöfn urðu síðari liður örnefna, hafa þau stundum fellt niður
liám, hamm. Það á t. d. við um Bearstead í Kent, sem um 700 er
ritað Berghamstyde, en Berewestede árið 1226. Nettlestead er 871—
889 ritað t. d. Netelamstyde, en netlaslede um 975.
Samsett samnöfn með endingunni -stede eru algeng í engilsax-
nesku. Auk hámstede, hammstede má meðal annars nefna: bœþstede
‘baðslaður’, burneslede ‘brunnstaður’ (sbr. d. brfindsted), husstede
‘hússtæði, staður fyrir hús’, gangstede ‘göngustaður, heitarland’,
plegstede ‘leikstaður, leikvöllur’, tréowstede ‘trj áplöntun’, lúnstede
‘bær’ (eða slíkt), wangstede ‘vangur, völlur’, wicstede ‘bær’ (eða
slíkt).
Ef safn Sandreds er kannað með þetta í huga, verður niðurstað-
an þessi: Hægt er að sýna fram á, að geysimikill meirihluti stede-
nafnanna, sem skrásett eru á 7., 8. og 9. öld, eru samsett á þennan
hátt, þ. e. síðari hlutinn er samnafn, venjulegast hamstede, sem er
mjög algengt í heimildum frá þessum þremur öldum og einnig í
yngri heimildum. Tölurnar líta þannig út (nöfn skrásett frá 7. til
10. aldar):
Oruggar eða sennilegar samnafnasamsetningar: 21.
Vafi um samnafn: 3.
Samnafn ósannanlegt, en ekki útilokað: 3.
Ensku heimildirnar virðast með öðrum orðum styrkja mjög þá
kenningu, sem ég hef haldið fram.
Eg get ekki sýnt hliðstæða skrá yfir slað-nöfnin á meginlandinu,
þar eð efninu hefur aðeins verið safnað, en það ekki birt nema að
ISLENZK TUNCA
2