Íslenzk tunga - 01.01.1965, Blaðsíða 90

88
HREINN BENEDIKTSSON
hœfa. í Sthm Perg. fol. no. 2 er á tilsvarandi stöðum ritað ‘audæf-
um, audæfa(nna)’.
Að rita ‘o’ fyrir œ er arfleifð frá elzta þróunarstigi íslenzkrar
stafsetningar — sem getið er í Fyrstu málfræðiritgerðinni og leifar
eru frá í mörgum elztu handritunum — þegar notazt var við latnesku
sérhljóðatáknin ein, fimm að tölu (‘a, e, i, o, u’), til að tákna öll sér-
hljóð í íslenzku, alls níu, er ólík voru að hljóðgildi. Leifar af þessum
rithætti hafa varðveitzt í mörgum handritum, annaðhvort sem reglu-
bundinn þáttur í ritkerfi skrifaranna eða sem eftiröpun á stafsetn-
ingu forrits. í AM 655 IV 4°, þar sem ‘o’ fyrir œ er tiltölulega sjald-
gæft og notað aðallega í tveimur orðum (auðhœfi og dœma), er
alla vega sennilegt, að rithátturinn stafi frá forriti.
Að lokum skal þess getið, að í báðum brotunum koma fyrir önnur
dæmi um auðliœfi: AM 655 IV 4°: auþhpfi lr40; AM 655 V 4°:
a'þhpfom lrl7 og auþheve 2rl3, sem er dæmi um hliðarmyndina
auðhœfi (‘e’ fyrir œ).5 í AM 655 VII 4°, broti af Veraldarsögu frá
um 1200, kemur orðið og fyrir tvisvar, a'þgfe lrl3 og ávþofom
lvl8. Stafsetning þessa brots er sambærileg við 655 V, að því er
varðar œ.
Háskóla íslands,
Reykjavík.
SUMMARY
In the present article the word auðhóf, recorded in Fritzner’s dictionary as a
by-form of auð(h)œfi ‘abundance, wealth’, is shown to be a ‘ghost word’. The
only occurrences cited (viz. from two early-13th-century fragments, AM 655 IV
and V 4°) are of the dat. and gen. pl., ‘auþhofom, auþhofa(Na)’. In these forms
the ‘o’ no doubt denotes œ (rather than ó) — a spelling which is not uncommon
in these two fragments as well as in other early manuscripts. This notation
derives from the earliest period of the Old Icelandic orthography, when the
nine qualitatively different Icelandic vowel phonemes were represented by the
five Latin vowel sytnbols alone.
5 Sjá Peter Foote, „Auðræði,“ Early English and Norse Studies. Presented
to Ilugh Smith in honour of his sixtieth birthday (London 1963), 62—76.