Íslenzk tunga - 01.01.1965, Page 130

128
RITFREGNIR
Þá hefur mér verið bent á það af Árna Kristjánssyni, menntaskólakennara
á Akureyri, að orðið lýsipund, sem margir munu kannast við um ákveðna
þyngdareiningu, þ. e. 16 pund, vanti í b., og raunar hefur það aldrei komizt
í orðabækur.
Annar aðalhöfundur Vb., Halldc alldórsson prófessor, hefur bent mér á
eitt atriði, sem komið hefur fyrir í Vb. og er vel þekkt við samningu orðabóka
almennt. Frá einu orði er vísað til annars orðs um fyllri skilgreiningu, en svo
hefur gleymzt að taka með síðara orðið. I Vb. er orðið bein í sambandinu
nemandinn fór á beiniS, en það var vel þekkt orðasamband í Menntaskólanum
á Akureyri á dögum Sigurðar skólameistara Guðmundssonar. Er bein stytting
úr orðinu hvalbein, sem var á skrifstofu meistara og nemendur voru látnir
setjast á, er þeir voru kallaðir fyrir hann vegna brota á reglum skólans. Hval-
bein er sem sagt aðalorðið, og til þess er vitnað undir orðinu bein. Hins vegar
hefur láðst að taka það upp á sínum stað í bókinni.
Stundum kysi ég önnur dæmi um orð en valin hafa verið í Vb. Undir so. að
bakka er dæmið bakka bátnum. En hvers vegna ekki bakka bíl, sem er áreiðan-
lega miklu þekktara í þessu sambandi? í Vb. er aftur nýyrðið að hopa bíl um
þetta. Þeir eru örugglega fáir ökumennirnir, sem það orð nota, og ekki minnist
ég að hafa heyrt það í mæltu máli.
Að endingu ætla ég svo að kveða niður eitt draugorð, sem komið hefur upp
í Vb. fyrir misskilning. I Vb. stendur: „róSrarshot n. periode med uafbrudt
fiskeri (EyGuðmPabbi 99).“ Dæmið, sem í er vitnað, hljóðar svo: „Guðmund-
ur var stórhuga um þetta og fékk því komið í verk að reisa fullkomna sjóbúð,
þar sem liggja mætti við í róSrarskotum.“ Vissulega verður ekki vefengt af
þessum stað, að róSrarskotum getur verið þgf. ft. af róSrarskot. Svo er samt
ekki. Þar eystra heitir orðið róSrarslcota, og er kvk.-orð, í fl. róSrarskotur. í
þessu dæmi er því á ferðinni kvk.-orð í þgf. ft., en orðið róSrarskot hefur aldrei
verið til.
Snið Vb. er að vonum svipað og var á Bl., en stafsetning er færð til þeirra
reglna, sem komust á nokkru eftir útkomu Bl. Eitt er það við Bl., sem margur
hefur kunnað illa, en ég hlýt að játa, að mér hefur fundizt hið mesta hagræði.
Það er að setja i og y undir sama hatt í stafrófinu. Sparar þetta vissulega tíma,
þegar menn eru ekki öruggir um stafsetningu orðsins. í Vb. er þessari reglu
fylgt, og tel ég það vel farið.
Mér hefur orðið skrafdrjúgt um ]jað, sem mér finnst hafa miður tekizt við
samningu Vb. en skyldi. Eins og ég hef þegar tekið fram, má að sjálfsögðu
lengi deila um það við orðabókargerð, hvað fljóta eigi með og hvað ekki, og
þá ekki sízt, þegar stakkurinn er þröngur. Um það fer samt enginn í grafgöt-
ur, að Vb. er mikil og góð viðbót við Bl. og á eftir að koma mörgum að góðum
notum á næstu árum og áratugum, enda þótt menn grípi á stundum í tómt,