Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1947, Blaðsíða 28

10
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
ljóðum hans. En skapgerð hans var
fleiri og harðsnúnari þáttum slung-
in, þó að mjög bæri þar á þýðleik-
anum og yndisþokkanum. “Hann
stóðst eigi ranglæti í neinni mynd”,
segir systir hans um hann ungan,
enda er löngum grunnt á réttlætis-
tilfinningunni í ritum hans, og í
bréfum hans og dagbókum gagn-
rýnir hann ósjaldan hiklaust það,
sem honum þótti miður fara. Ann-
ars átti hann um bókmentastefnu
heima í flokki hinna mildari róman-
tísku skálda, en var enginn bylt-
ingamaður. Þjóðfélagslegar umbæt-
ur, nema afnám þrælahaldsins, lét
hann sig litlu skipta. í trúmálum
hallaðist hann að skoðunum Únít-
ara, en stóð utan og ofan við allar
deilur í þeim efnum. Ljóð hans
bera það með sér, að hátt var til
lofts og vítt til veggja í kirkju hans;
kristilegar kenningar eru tíðum
uppistaða og ívaf kvæða hans.
Þegar á það er litið, hversu af-
kastamikill rithöfundur Longfellow
var, sætir það lítilli furðu, þó eigi
sé þar alt jafn þungt á metum list-
ar og varanlegs bókmentagildis,
enda hefir sú raunin á orðið. Hann
á skáldfrægð sína aðallega að þakka
ýmsum styttri kvæðum sínum og
ljóðsögunum Evangeline, Hiawatha
og The Courtship og Miles Standish,
sem allar eru heillandi ástasögur
um amerísk efni, að ógleymdum
sumum kvæðunum í safninu Tales
of a Wayside Inn og sonnettum hans,
sem margar eru ortar af hreinustu
snild.
Eigi er því heldur að leyna, að á
síðari árum hafa gagnrýnendur
löngum gert drjúgum minna úr
frægð Longfellows og bókmenta-
afrekum en áður var; einkum er
honum fundið það til foráttu, að
hann skorti frumleik og dýpt í skáld-
skap sínum, sé of orðmargur, og þá
eigi síður hitt, að þar kenni meiri
lærdóms og fræðslu en andríkis.
Jafnframt ber þess þó að gæta, að
fræðslukvæði hans eru oftast orð-
hög og ljóðræn, og einmitt þess
vegna lifa þau á vörum manna, og
einnig hins, að meiri hluti kvæða
hans lýsa beinlínis lífinu sjálfu í
ýmsum myndum. Náttúrulýsingar
hans eru oft ljóslifandi, og sævar-
kvæði hans túlka oft með fágætri
snild tign hafsins og ægileik, og
gætir þar áhrifanna frá æsku hans
í Portland. Kvæði hans í þjóðvísna-
stíl eru þrungin fjörugri frásögn,
barnakvæði hans yndisleg. Mann-
lýsingar hans eru glöggar og fjöl-
breyttar; eigi láta honum síst konu-
lýsingar, svo sem í Evangeline. Fagr-
ar eru ástalífslýsingar hans, t. d.
í fyrrnefndri ljóðsögu og í The
Courtship of Miles Standish. Sam-
úð hans með alþýðu manna er ein-
læg og djúp, og skilningur hans a
hlutskipti hennar að sama skapi-
Vegna þeirra skáldeinkenna, sem
að framan hefir verið lýst, nýtur
hann enn víðtækra vinsælda og er
eitt þeirra skálda hins enskumsel-
andi heims, sem oftast er vitnað til-
Er það og ómælt, hve víðtæk og
göfgandi áhrif ljóð hans hafa haft,
á eldri sem yngri.
En sagt hefir verið, og með full'
um rétti, að Longfellow hafi unnið
amerískum lesendum þrefalt gagn
með kvæðum sínum: — Þau glæddu
tilfinninguna fyrir náttúrufegur
og fegurðinni í hversdagslífinu, þaU
fjölluðu um amerísk efni, einkum