Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1947, Blaðsíða 66

48
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
aði, en Fía hefir ekki treyst sér til
að bera í sollinum með félögum sín-
um. En drengurinn, hann er stað-
ráðinn í því að láta þetta gamla tákn
þjáningarinnar í veröldinni aldrei
ganga sér úr greipum. Hvað sem að
höndum ber ætlar hann að bera sinn
kross.
Þannig er þá sál hans, sem um
vorið var eins og grunnur og leik-
andi lækur, eftir sumarið orðin að
djúpu, lygnu fljóti, sem speglar
mannlífið á bökkum sér.
Förunautar eru safn af átta smá-
sögum og einni langri sögu, sem
nefnist “Kirkjuferð.” Af smásögun-
um höfðu nokkrar birtst áður í blöð
um og tímaritum: “Tveir mektar-
bokkar” í Sunnudagsblaði Alþýðu-
blaðsins 30. marz 1935, “Móðir barn-
anna” í Nýju landi, jan.—febr. 1936,
“Sanda-Gerður” í Helgafelli, 1942 og
“Fjallamaður” í Eimreiðinni, 1940.
“Messan í garðinum” er með yngstu
sögunum, enda sú eina sem gerist
a stríðsárunum og ber menjar stríðs-
ins, þótt hún sé sett fyrst í safnið.
Hún segir frá gömlum gráskeggj-
uðum guðsmanni, sem gengur út í
trjágarðinn sinn, ímynd þess góða
gróðurs, sem hann hefir um langa
starfsævi reynt að sá í mannshjörtun.
Gagnstætt þessu er hin stríðandi
veröld, sem djöfullinn — eða drott-
inn? — hefir í bili snúið í viðurstygð
eyðileggingarinnar. Æviskeiðið er
þá runnið út í sandinn, verk sáð-
mannsins virðist að engu orðið og
mentun unglinganna unnin fyrir
gýg- —
Og drottinn gefur þessum gamla
klerki ekki annað teikn en eld af
himni úr flugvél óvinanna, sem
lýstur niður í garðinn hans, og slær
hjarta hans banahögg. En moldin í
garðinum býður hann þó velkom-
inn móðurkossi. . . . Það er mjög
líklegt að minningin um sr. Sigtrygg
lýðskólakennara á Núpi hafi lagt til
þræði í þessa átakanlegu smásögu.
“Fjallamaður” segir frá ævintýr-
um og afrekum brattgengasta
frænda Hagalíns vestur þar í Fjörð-
um og baráttu hans við samviskuna
gagnvart konunni og greiðasemi
hans og brattsækni á hinn bóginn.
Eins og síðasta sagan í safninu
“Frændur” virðist þessi saga sótt
beint í æskuminningar skáldsins,
enda er alt þetta fólk markað sama
höfðingsskapnum og gerðarleiknum,
sem er ættarfylgja þeirra forfeðra
Hagalíns.
“Brellur” er saga um hrekkja-
lóm, hálfeinfaldan kaupmann fra
stríðsárunum fyrri, sem í einfeldm
sinni pantar hálffult vöruhús
eldspýtum og verður að athlægi fyr'
ir. En sá hinn sami Einar Strand-
berg kaupmaður snýr svo snældunm
sinni að lokum með því, að telja al-
múganum trú um, að Safetý e^'
spýtnakóngur úti í Svíþjóð sé dauð-
ur — á stokkunum stóð Superim
Safety Matches — að færri fá en
vilja eldspýturnar hans.
Þessi saga og söguhetjan er mj°$
Hamsunsk, en minnir líka á aðrar
sögur Hagalíns um brellur
hrekki.
“Sanda-Gerður” segir frá stoltar-
kvenmanni, ótemju í uppsveitum
Suðurlands, sem launar brúðguma
sínum glettu með því, að ríða inn a
afrétt á brúðkaupsdaginn þeirra-
Ekki ólaglega af sér vikið, en sevm
týrið kostar hana það, að hún ger^
matsölukona sjómanna í Eyjum