Læknablaðið : fylgirit - 01.07.1978, Síða 34

Páll. B. Helgason
^fGT 6'
BAKVERKIR
Inngangur.
Höfundur ætlar sér alls ekki að gera
endanleg skil hér hinna ýmissa bakverkja-
vandamála og verður þvi reynt að stikla
á þeim punktum, er mestu máli skipta.
Meðhöndlun bakverkjavandamála hefur á
siðari árum orðið mjög stór liður 1 orku-
og endurhæfingarlækningum. Skýring þessa
er só, að reynsia lækna af skurðaðgerðum
vegna bakverkja, hefur mjög oft verið
slæm m.t.t. bata. Skurðlæknar þeir,
sem fást við bakaðgerðir einkum tauga-
skurðlæknar og bæklunarlæknar, hafa þvf
haHazt meir og meir að noninvasiv með-
ferð (þ. e. án skurðaðgerðar) eins lengi og
unnt er. Hvfld, rúmlega og endurhæfingar-
aðgerðir eru þvf órbót só, sem verður til
lausnar. Þar sem endurhæfingarlæknir er
til staðar, tekur hann gjarnan forystu f
meðferð, einkum varðandi endurhæfingar-
aðgerðirnar. Sé enginn slíkur til staðar,
verða aðrir læknar að koma f stað endur-
hæfingarlæknisins.
Helztu aðgerðir varðandi endurhæfingu
eru annars vegar fyrirbyggjandi aðferðir
og hins vegar beinar therapeutiskar að-
ferðir. Læknum til hjálpar og ráðgjafar
eru gjarnan sjókraþjálfarar og iðjuþjálfar-
ar, sálfræðingar, vinnumálaráðgjafar,
o.fL. , eftir þörfum, en læknirinn skal
stýra meðferðinni, hver sem hón kann að
verða, og skal hann hafa úrslitavald. Sé
ekki læknir til staðar til að stýra meðferð,
er oft leitað til sjúkraþjálfara eða iðju-
þjálfara beint og getur það reynzt fullnægj-
andi. Hins vegar hefur reynslan sannað,
að einn faghópur sér, starfar ekki nægjan-
lega vel til að leysa hin margbreytilegu
vandamál bakverkjasjóklinga. Hefur
teymisvinna (teamwork) gefið langsamlega
bezta árangurinn og reynist að dómi höf-
undar hin ánægjulegasta starfsaðferð, bæði
fyrir starfsfólk og sjúklinga.
Tíðni baksjúkdóma.
Mjög flókið verkefni er að ætla sér að
gera fullkomna grein fyrir tiðni bakverkja
almennt hérlendis. Til að fá þá nákvæmni
fram, sem nauðsynlegt er, yrði að fara
yfir sjúkraskrár margra ára og bera sam-
an við lokasjúkdómsgreiningu og einkenni.
Eins yrði að taka tillit til margsnúinnar
etiologiu og pathologiu, sem getur legið
til grundvaUar vandanum. Þar við bætist
sú staðreynd, að reikna má með þvi, að
velflestir einstaklingar fái einhvern tima
á ævinni bakverk 1 skamman eða langan
tíma. Bakverkurinn er samt oft ekki næg-
ur til þess að reka sjúklinginn til læknis.
Hvort svo er gert eða ekki, miðast náttúr-
lega við skaphörku og sársaukaþröskuld
manna.
Eftir að farið var að tölvuskrá sjúkdóms-
greiningar hafa opnast möguleikar á að
fylgjast með bakvandamálum betur en áður.
Hins vegar verður ekki girt fyrir glöp,
fyrr en þjálfaður staðtölufræðingur kemur
til með að mata tölvurnar á upplýsingum,
og sér um að settar séu inn réttar sjúk-
dómsgreiningar tölfræðilega séð. Eins og
stendur, hafa læknar og læknakandidatar
annast þessa hlið mála, og er þvi viðbúið
að uppgjör sé ekki fullkomlega rétt, enda
þótt tæplega geti verið um stórar alvar-
legar skekkjur að ræða.
íslenzk rit um baksjúkdóma eru ekki
mörg og yfirlitstölur um baksjúkdóma-
vanda f fslenzku þjóðfélagi eru eftir því
fáar. f riti Stefáns Guðnasonar, Disability
in Iceland (1), er m.a. gerð grein fyrir
hundraðshluta bakveiks fólks. Er miðað
við þann hóp fólks, sem metið hefur verið
með meir en 5(J7o örorku (miðað við staðal
Tryggingastofnunar ríkisins). Virðist sem
tölur frá íslandi séu svipaðar og á öðrum
Norðurlöndum. (Sjá töflu I). Páll Sigurðs-
son hefur gert úttekt á hryggslysum, og
32