Læknablaðið : fylgirit - 01.07.1978, Blaðsíða 129

Ásta J. Claessen, sjúkraþjálfari
sjíjkrþjAlfun við
RHEUMATOID ARTHRITIS
Tilgangi sjúkraþjálfunar 1 meSferS sjúkl-
inga meS rheumatoid arthritis hef ég valiS
aS skipta í eftirfarandi þætti:
1. AS minnka sársauka og stirSleika.
2. AS minnka, eSa rétta ef fyrir eru
kreppur og önnur deformitet.
3. A5 styrkja sjúklinginn og auka starfs-
getu hans og stuSla þannig aS því aS
sjúklingurinn verSi betur í stakk búinn
aS sinna sfnum störfum en áSur.
4. LiSvernd og fjölskyldufræSsla.
5. Útvegun og prófun hjálpartækja.
6. Heimaþjálfun.
ASur en meSferS hefst er æskilegt aS
gera mat á liSum og mæla kraft. Gera
próf á hreyfigetu og A. D. L. Athuga önd-
un og mæla V.C. ÞaS er ákaflega breyti-
legt hvaSa aSferSum er beitt og hvernig
sjúkraþjálfarinn beitir þeim í meSferS
sinni. Fer þaS eftir ástandi sjúklingsins
á hverjum tima. Ég mun ekki lýsa tækni-
legum atriSum, því* þaS myndi gera máliS
of umfangsmikiS.
Þegar sjúklingurinn er meS bólgna liSi,
hátt sökk og aktifa gigt er hann á rúmlegu.
Þá er bezt aS gera sem minnst af æfing-
um, heldur leggja alla áherzlu á aS sjúkl-
ingurinn liggi rétt í rúminu, aS hann fái
hvíldarspelkur til hlifSar bólgnum liSum,
og reyna aS koma í veg fyrir kreppu-
myndanir og önnur deformitet. Gefnir
eru ísbakstrar fremur en hitabakstrar á
bólgna liSi á þessu timabili. (Hitinn eyk-
ur oft verkina). Til þess aS viShalda
hreyfiferli liSa er æskilegt aS sjúklingur-
inn hreyfi sig í" öllum liSferlum f öllum
plönum eftir þvi sem viS verSur komiS.
Sjúkraþjálfarinn léttir þungann (active
assistive). Hægt er aS nota trissur
(slings) í sama augnamiSi. Æfingar til
þess aS viShalda krafti vöSva eru æskileg-
astar isometriskar.
HitameSferS
HitameSferS er notuS til þess aS minnka
stirSleika og bólgur. ÞaS ber aS varast
aS nota hita gagnrýnislaust og gæta þess
aS gera sjúklinginn ekki of háSan honum.
Algengasta hitameSferSin eru rakir,
heitir bakstrar (Hydrocollator). Einnig
eru notaSir hitalampar ýmis konar sér-
staklega infrarauSur lampi. Heitt paraffin
vax blandaS oliu er akjosanlegur hiti fyrir
hendur og fætur, einnig heitur sandur.
ViSa er notaSur heitur leir í bökstrum
(parafango) og leirböS.
Stuttbylgjur og mikrobylgjur eru sfður
notaSar viS R.A. HljóSbylgjur eru notaS-
ar sérstaklega viS sekundæra tendinita.
Heit böS og sundlaugar eru ágætt form
af hita fyrir sjúklinga meS R.A. ÞaS er
ákjósanlegt að byrja aS æfa sjúklinga meS
R.A. i sundlaug þar sem þvf verSur viS
komiS. r vatninu er öll hreyfing léttari
fyrir sára liSi og kraftlitla vöSva.
Nudd er ekki lengur notaS nema þá af
og til a infiltröt og tendinita.
fs m e SferS
fs er nú oftar notaSur í staS hita á
bólgna liSi. fsinn minnkar sársaukann
greinilega. AuSveldar er aS byrja aS æfa
sjúklinginn eftir fsmeSferSina. fsinn er
annaS hvort notaSur, sem muldir ísmolar
sem settir eru í blautt stykki ellegar sér-
stakar íspakkningar (cool packs).
ÆfingameSferS
ÆfingameSferðin stuSlar aS aukinni
hreyfifærni, krafti og starfsgetu sjúklings-
ins. MeS aktifum æfingum eykur maSur
liSferil stirSra liSa, styrkir vöSva, eykur
stabilitet og úthald. Ekki má ofreyna
sjúklinginn og brýna verSur fyrir honum
aS segja til um þreytu. Hér er oft erfitt
aS sigla á milli skers og báru og reynir
verulega á samstarf sjúklings og sjúkra-
þjálfara. Gott samstarf er gulls ígildi
BáSum þarf aS vera ljóst að ekki má fara
127