Læknablaðið : fylgirit - 01.07.1978, Blaðsíða 114

Læt ég mérþvi nægja að benda á greinar
þessar, svo og á grein Luftis, þar sem
einnig er greinargóð lýsing á þeim histolog-
isku breytingum, er verða á liðbrjóski við
slitgigt.
r upphafi þessa erindis kom sú staðhæf-
ing fram, að um 50% allra manna, sem
komnir væru yfir fimmtugt, hefðu einhver
röntgenologisk einkenni um slitgigt f hrygg
eða útlimum. Jafnframt, að innan við
helmingur þessara manna hefðu subjectiv
einkenni um slitgigt. f þriðja lagi, að
subjeetiv einkenni um slitgigt kæmu oft
fram hjá sjúklingum, þar sem ekki væri að
sjá nein röntgenologisk einkenni um slitgigt.
Sé þetta haft 1 huga, er augljóst, að erfitt
er að gera könnun á heildartiðni slitgigtar.
Þótt subjectivra og objectivra einkenna
yrði leitað myndu samt mörg tilfelli leyn-
ast og ógerningur yrði að mynda alla þá
liði er hugsanlega sýndu slitbreytingar.
Kannanir hafa hins vegar verið gerðar á
tiðni slitgigtar í einstökum liðum. Kellgren
heldur þvi fram, að nokkur munur sé á
staðsetningu slitgigtar hjá körlum og kon-
um, þannig sé slitgigt f mjaðmarliðum
algengari hjá körlum en slitgigt f DIP lið-
um ásamt Heberdenshnútum algengari hjá
konum. Munur þessi er þó óverulegur og
flestir höfundar eru á þvf að slitgigt sé
jafntið hjá báðum kynjum.
Danielsson hefur gert ýtarlega athugun á
tiðni slitgigtar 1 mjaðmarliðum 1 Svíþjóð.
Hann bendir á hinn gífurlega mun sem sé
á niðurstöðum hinna ýmsu kannana á tiðni
slitgigtar 1 mjaðmarliðum, þannig hafi
Hermodsson fundið merki um slitgigt í
mjaðmarliðum hjá 30 af hundrað sjúklingum
50 ára og eldri og hafi allir þessir sjúkl-
ingar verið án subjectivra einkenna frá
mjöðmum. Kellgren og Lawrence hafi
hins vegar fundið slíkar breytingar f 20%
sjúklinga 55 ára og eldri. Danielsson
kemst að þeirri niðurstöðu f síhum rann-
sóknum, að tíðni slitgigtar f mjöðmum hja
fólki 55 ára og eldra sé 1.0% sem er
óvenju lágt miðað við aðrar rannsóknir.
Astæða þessa mismunar er án efa sú, að
höfundar beita misjöfnum aðferðum um val
sjúklinga sinna, svo og eru skilyrði þau
(criteria), er þeir setja fyrir greiningu
sjúkdómsins misjöfn. Danielsson, sem
gerir könnun síha f Malmö, hefur þannig
heildarfjölda íbúa sem þjónað er af einu
sjúkrahúsi, en kannar sfðan þann fjölda af
slitgigt, er fram kemur f mjaðmarmynda-
tökum framkvæmdum á spftalanum á vissu
árabili. Þannig er gengið út frá þvi", að
allir sjúklingar með slitgigt hafi einhvern
tima verið myndaðir. Má vera að þetta
lækki tölu hans eitthvað. Þannig kemst
hann að raun um, að tiðni slitgigtar f
mjaðmarliðum fer vaxandi upp að 75 ára
aldri, en lækkar siðan. Telur hann þetta
stafa af þvf, að fólk eldra en 75 ára leiti
siður læknis vegna aldurs síhs.
Aður hefur verið minnst á tfðni Heber-
denshnúta, sem f fleiri könnunum hefur
reynst svipuð eða um það bil 30-33% með-
al fólks yfir 60 ára aldri.
Er slitgigt arfgeng? Þetta er ein algeng-
asta spurning sjúklinga, sem koma til með-
ferðar vegna slitgigtar. Oft fylgja sfðan
upplýsingar um nána ættingja, er hafi slit-
gigt. Kellgren og Lawrence komust að
raun um, að sjúklingar með Heberdens-
hnúta höfðu aukna tfðni slitgigtar f öðrum
liðum líkamans.9 Að sömu niðurstöðu
komst Hoaglund f könnun sinni. Eru báðir
höfundar sammála um, að einhverjir þættir
séu til staðar, sem geri þá menn, er
þessa þætti hafa, hneigðari til að fá slit-
gigt. Engar frekari rannsóknir hef ég séð
varðandi þetta atriði, svo að ekki er hægt
að segja að slitgigt sé arfgeng, frekar að
viss tilhneiging til slitgigtar kunni að vera
ættbundin.
Hér að framan hafa verið raktir ýmsir
þættir, er varða orsök og tfðni slitgigtar.
Margt er vissulega enn óljóst, um orsakir
slitgigtar, en þegar þær upplýsingar sem
þegar liggja fyrir eru skoðaðar, sést að
þær falla furðuvel hver að annarri og til-
tölulega lftið er um mótsagnir. Líkja
má þeim þáttum sem þegar eru kunnir við
bita úr myndþraut, sé þeim raðað saman
fæst óljós mynd af orsökum slitgigtar.
Margir bitar eru enn ókunnir og ófundnir,
en með áframhaldandi leit munum við
væntanlega fá heildarmynd af orsökum
slitgigtar.
Heimildir
1) Aegerter E. & Kirkpatrick J.A.
Orthopaedic Diseases 4th. ed. 1975.
W.B. Sounders.
2) Arnoldi C.C., Lemperg R.K. &
Linderholm H.: Intraosseous hyper-
tension and pain in the knee. Journal
of Bone & Joint Surg. Vol. 57-B,
360-363. 1975
112