Læknablaðið : fylgirit - 01.07.1978, Blaðsíða 104

Jón Þorsteinsson
ÞVAGSÝRUGIGT
HópskoSanir 1 mörgum löndum hafa leitt
I ljós að algengi (prevalence) þvagsýru-
gigtar er um 0,2 til 0,37o. f flestum þess-
um rannsóknum hefur meðalgildi þvagsýru
veriS rösk 5 mg7o, hærra hjá körlum en
konum, og um 37o af populationinni hefur
þvagsýrugildi hærri en 7 mg%. Rannsóknir
hafa leitt f ljós aS tiðni þvagsýrugigtar
eykst meS hækkandi þvagsýrugildum og hjá
þeim hópi sem mælist meS þvagsýrugildi
7 mg% eSa meira hafa 12% þvagsýrugigt og
hjá þeim fámenna hópi sem hafa 9 m^7o
eSa meira hafa 9C% þvagsýru.
Nikulás Sigffisson, yfirlæknir Rannsóknar-
stöSvar Hjartaverndar, hefur gefiS mér
eftirfarandi bráSabirgðatölur um þvagsýru-
mælingar hjá fslenskum karlmönnum f hóp-
skoSun Hjartaverndar. Meðalgildi þvag-
sýru hjá 2197 körlum á aldrinum 34 til 61
árs var 5,15 mg%+/+ 0,99 SD. Hyper-
uricaemia þ.e. þvagsýrumagn jafnt eða
meira en 7 m$o fannst hjá 102. Þetta eru
mjög svipaSar tölur og fundist hafa í sam-
bærilegum breskum og bandarískum hóp-
rannsóknum. Ekki liggja ennþá fyrir töl-
ur um þaS úr hópskoSun Hjartaverndar hve
margir hafa sögu um þvagsýrugigtarköst
en ef við göngum út frá þvi aS hlutfalliS
sé svipaS og hjá nágrönnunum þá ættu aS
vera um 300-600 þvagsýrugigtarsjúklingar
á fslandi. Þetta er þvf ekki algengur sjúk-
dómur og þaS fer lftiS fyrir 3-6 slíkum
sjúklingum f stórum praxis en þess ber
aS gæta aS sjúklingar meS þvagsýrugigt
þurfa flestir aS vera f ævilangri meSferð
og undir stöðugu lækniseftirliti og læknir-
inn sér þá þvf oftar en flesta aSra sjúklinga.
Á árunum 1970 til 1976 voru 82 þvag-
sýrugigtarsjúklingar (67 karlar og 15 kon-
ur) innlagðir 109 sinnum f Landspftalann,
að meSaltali 15 innlagnir á ári. ASeins
II þessara sjúklinga eru f meðferð á
göngudeild Landspftalans fyrir gigtsjúka
svo allir hinir eru f meSferð hjá heimilis-
lækni sfnum eSa einhverjum öðrum lækni.
Greining þvagsýrugigtar er talin nokkuS
örugg ef tvö af eftirtöldum fjórum skil-
merkjum er til staðar: 1) Dæmigert
gigtarkast, 2) aukin þvagsýra f blóðvatni,
3) kristallar f liSvökva, 4) tophi.
Öruggasta sjúkdómsgreiningin fæst með
þvf aS stinga á bólgnum liS og skoSa lið-
vökvann strax f smásjá. f byrjun kasts
finnast kristallarnir aSallega intrasellulert
en þegar líSur á kastiS finnast þeir aSal-
lega fríir f liSvökvanum og þá er erfiðara
að finna þá. Þvagsýrukristallar sjást bet-
ur f ljósbrjótandi (polariserandi) smásjá
og þaS er auðvelt aS þekkja þá frá öðrum
kristöllum svo sem calcium pyrrophosphat
kristöllum og stera-kristöllum.
MeSferS á þvagsýrugigt er tvfþætt:
BráSa þvagsýrugigtarkastiS er læknaS meS
bólgueyðandi lyfjum og sfðan er sjúklingur-
inn settur á langtfma meSferS sem f flest-
um tilfellum er ævilöng.
AS fenginni sjúkdómsgreiningu er fljót-
virkasta meSferðin á þvagsýrugigtarkastinu
venjulega Colchicine kúr: Tbl. Colchicine
0,5 mg. á klukkutíma fresti þar til sjúkl-
ingi batnar eSa hann fær ógleSi, uppköst
eSa niSurgang. Þó á ekki aS gefa nema
5-6 mg. fyrsta sólarhringinn og sé sjúkl-
ingur þá ekki orSinn góSur og hafi hann
ekki fengiS neinar eiturverkanir af lyfinu
á aS endurtaka kúrinn næsta dag. ÞaS er
undantekning að bráð þvagsýrugigt læknist
ekki á 24 til 48 tfmum á þennan hátt.
Þennan kúr má svo endurtaka ef sjúkling-
ur fær aftur þvagsýrugigtarkast sem helst
á ekki að eiga sér staS ef rétt er staðið
að framhaldsmeðferS.
Colchicine er gamalgróiS lyf viS podagra
en það eru ekki nema 10-15 ár sfSan að
menn komust aS þvf hver er verkuna f-máti
lyfsins. ÞaS hindrar kemotaxis eSa sam-
drátt kristalla og hvftra blóðkorna og dreg-
ur þar meS úr bólgusvörun f sjúka liSnum.
Það hefur lftil áhrif á aSra bólgu en þvag-
sýrugigtarkastiS.
102